Enerji alýmý ve harcamasýnýn dengeli olmasý, sporcunun saðlýk ve performansýný sürdürebilmesi ve geliþtirebilmesi için þarttýr. Sporcularda günlük enerji harcamasý, egzersiz için harcanan enerjinin yüksek olmasý ve sporcunun belli bir aðýrlýkta olmasý gerektiði düþüncesi nedeniyle enerji açýðý ortaya çýkabilmektedir. Bu enerji açýðý sporcularda düþük kullanýlabilir enerji seviyelerine neden olabilmektedir. 2005 yýlýnda Uluslararasý Olimpiyat Komitesi (IOC) fikir birliði beyanýyla, düþük kullanýlabilir enerji, bozulmuþ menstüral döngü ve düþük kemik mineral yoðunluðu durumlarýnýn bir arada bulunmasý “Kadýn Sporcu Üçlemesi” olarak adlandýrýlmýþtýr. Yapýlan çalýþmalarda düþük kullanýlabilir enerji seviyelerinin üreme, büyüme-geliþme, protein sentezi, organ ve sistemlerin çalýþmasý, kas kasýlmasý, metabolik hýz gibi vücut fonksiyonlarýnda bozulmalara, östrojen, progesteron, testosteron gibi hormonlarýn düzeylerinin azalmasý ile kadýn sporcularda menstüral bozukluklara, azalmýþ kemik mineral yoðunluðuna ve stres kýrýklarýna neden olabileceði gösterilmiþtir. Bu durumun sadece kadýn sporcularý deðil benzer þekilde erkek sporcularý da etkilediðinin fark edilmesiyle 2014 yýlýnda Uluslararasý Olimpiyat Komitesi fikir birliði “Kadýn Sporcu Üçlemesi” tanýmýný da kapsayan “Sporda Relatif Enerji Eksikliði Sendromu”(RED-S) tanýmýný açýklamýþtýr. RED-S’nin ortaya çýkýþýyla Kadýn Sporcu Üçlemesi’nde tanýmlanan saðlýk endiþeleri ve sorunlarý detaylandýrýlmýþ, yetersiz enerji alýmýna baðlý fiziksel ve mental tüm saðlýk sorunlarý bu taným altýnda toplanmýþtýr. Sonuç olarak ciddi saðlýk problemlerine yol açan bu duruma karþý spor hekimi, diyetisyen ve antrenörü kapsayan multidisipliner bakýþ açýsýyla farkýndalýk yaratýlmalý ve önlem alýnmalýdýr. ORCID NO: 0000-0003-0418-7282
Anahtar Kelimeler: Düþük kullanýlabilir enerji, Kadýn sporcu üçlemesi, Relatif enerji eksikliði sendromu
|
