| |
Giriþ: Toplumdaki tüm bireylerin kendi saðlýklarýný korumalarý ve geliþtirmeleri için olumlu saðlýk davranýþý kazanarak kendi “saðlýklý yaþam biçimlerini” oluþturmalarý gerekir. Saðlýklý yaþam biçimi, bireylerin saðlýðýný etkileyebilecek tüm davranýþlarý kontrol etmeleri, günlük aktivitelerini düzenlemelerinde saðlýklarýný yükseltmeye yönelik davranýþlarý seçerek uygulamalarýdýr. Saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý ise “bireylerin kendi iyilik seviyelerini korumalarýna ve yükseltmelerine hizmet eden davranýþlar” þeklinde tanýmlanmaktadýr. Saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý, yeterli ve dengeli beslenmeyi, stres yönetimini, düzenli egzersiz yapmayý, manevi geliþimi, kiþilerarasý iliþkileri ve bireyin saðlýðýný koruma ve geliþtirmesine iliþkin sorumluluk almasýný kapsar. Yaþam biçiminden kaynaklanan hastalýklarýn ve bu hastalýklara baðlý ölümlerin önlenmesi için bireylerin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý kazanmasý gerekmektedir.
Amaç: Saðlýk yüksekokulu öðrencilerinin beslenme durumu ve saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn tespit edilmesi amaçlanmaktadýr.
Gereç-Yöntem: Kesitsel tipte çalýþmadýr. 28 soruluk anket formu ve 52 soruluk Saðlýklý Yaþam Biçimleri Davranýþlarý ölçeði (SYBDÖ) kullanýlmýþtýr. SYBDÖ 6 alt gruptan oluþmaktadýr. En düþük puan 52, en yüksek puan 208’dir. Puan arttýkça saðlýklý yaþam biçimi artmaktadýr. YYÜ Saðlýk Yüksek Okulu Hemþirelik bölümünde 887 öðrenci bulunmaktadýr. Örneklem büyüklüðü önceki araþtýrmalardan elde edilen SYBDÖ puaný 123,23, standart sapmasý ±9,37, %95 güven aralýðý ile 367 olarak bulunmuþ, öðrenciler basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiþtir. Çalýþmaya katýlmayý kabul etmeyen 5, ulaþýlamayan 17 öðrenci çalýþma dýþý býrakýlmýþ, 345 (%94,0) öðrenciyle çalýþma yapýlmýþtýr. Van Bölge Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Yerel Etik Kurulundan çalýþmayla ilgili gerekli onay alýnmýþtýr.
Bulgular: Öðrencilerin yaþ ortalamasý 21,48±2,36’dýr. %71,1’i kýz öðrencidir. %80,4’ünün annesi, %47,5’inin babasý ilkokul ve altý öðrenim düzeyine sahiptir. %15,2’sinin herhangi bir hastalýðý bulunmaktadýr. %5,2’si vitamin, %2,9’u bitkisel ürün kullanmaktadýr. %16,5’i sigara, %2,3’ü alkol, %3,5’i baðýmlýlýk yapýcý madde kullandýðýný belirtmiþtir. %56,6’sý günde 2 ana öðünle beslenmektedir. %80,0’ý ana öðününü bazen/sürekli atlamaktadýr. %45,2’si diyet ürünü kullanmaktadýr. Ara öðün olarak en sýk simit vb. tüketilmektedir. SYBDÖ toplam puaný 125,24±20,37 bulunmuþtur. SYBDÖ toplam ve fiziksel aktivite alt ölçek puaný erkeklerde anlamlý olarak yüksektir (sýrasýyla p=0,01, p<0,001). Beden Kitle Ýndeksi (BKÝ)’ine göre öðrencilerin %13,0’ý normalin üstündedir. BKÝ erkeklerde kýzlara göre anlamlý olarak yüksektir (p<0,001). Kýzlarýn %6,0’ý, erkeklerin %5,6’sý bel/kalça oranýna göre riskli gruptadýr. Öðrencilerin %4,2’sinin diyastolik, %7,3’ünün sistolik kan basýncý yüksektir. Doðru beslenme davranýþý olanlarda SYBDÖ toplam puaný, beslenme, fiziksel aktivite, manevi geliþim, kiþisel iliþkiler, stres yönetimi alt puanlarý diðer gruba göre anlamlý olarak yüksektir (sýrasýyla p<0,001, p=0,01, p=0,01, p=0,01, p=0,008, p=0,002). Baba eðitimi ilkokul ve altý düzeyde olanlarda SYBDÖ toplam puan, saðlýk sorumluluðu, fiziksel aktivite, beslenme alt puanlarý diðer gruba göre anlamlý olarak düþüktür (sýrasýyla p=0,008, p=0,03, p=0,01, p=0,02).
Sonuç: Çalýþmada SYBDÖ puaný yüksektir. Yine de ana öðün sayýsý, ara öðünde tüketilen besinler açýsýndan doðru beslenme davranýþý göstermeyen öðrenci sayýsý fazladýr. Ýleride saðlýk profesyonelleri olarak çalýþacak grubun doðru beslenme ve doðru saðlýk davranýþý konusunda eðitim almasý ve bu konuda bilgi, tutum davranýþ geliþtirme açýsýndan müdahale çalýþmalarýnýn yapýlmasý önerilmektedir. Ayrýca hemþirelik ve ebelik öðrencilerinin ileride kendi alanlarýnda yeterli olabilmeleri için öncelikle kendilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýna sahip olmalarý gerekir. Hemþirelik ve ebelik öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn belirlenmesi, mevcut durumun deðerlendirilmesine ve bu alandaki gereksinimlerin tanýmlanmasýna olanak saðlayacaktýr. Bunun yaný sýra eðitimcilerin, hemþirelik ve ebelik öðrencilerinin saðlýkla ilgili eðitim müfredatýnýn, öðrencilerde saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýný geliþtirecek þekilde düzenlenebilmesi saðlanacaktýr.
Anahtar Kelimeler: SYBDÖ, Van, Beslenme, Saðlýk Yüksekokulu
|
