Giriş: Toplumdaki tüm bireylerin kendi sağlıklarını korumaları ve geliştirmeleri için olumlu sağlık davranışı kazanarak kendi “sağlıklı yaşam biçimlerini” oluşturmaları gerekir. Sağlıklı yaşam biçimi, bireylerin sağlığını etkileyebilecek tüm davranışları kontrol etmeleri, günlük aktivitelerini düzenlemelerinde sağlıklarını yükseltmeye yönelik davranışları seçerek uygulamalarıdır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ise “bireylerin kendi iyilik seviyelerini korumalarına ve yükseltmelerine hizmet eden davranışlar” şeklinde tanımlanmaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, yeterli ve dengeli beslenmeyi, stres yönetimini, düzenli egzersiz yapmayı, manevi gelişimi, kişilerarası ilişkileri ve bireyin sağlığını koruma ve geliştirmesine ilişkin sorumluluk almasını kapsar. Yaşam biçiminden kaynaklanan hastalıkların ve bu hastalıklara bağlı ölümlerin önlenmesi için bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları kazanması gerekmektedir. Amaç: Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin beslenme durumu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Gereç-Yöntem: Kesitsel tipte çalışmadır. 28 soruluk anket formu ve 52 soruluk Sağlıklı Yaşam Biçimleri Davranışları ölçeği (SYBDÖ) kullanılmıştır. SYBDÖ 6 alt gruptan oluşmaktadır. En düşük puan 52, en yüksek puan 208’dir. Puan arttıkça sağlıklı yaşam biçimi artmaktadır. YYÜ Sağlık Yüksek Okulu Hemşirelik bölümünde 887 öğrenci bulunmaktadır. Örneklem büyüklüğü önceki araştırmalardan elde edilen SYBDÖ puanı 123,23, standart sapması ±9,37, %95 güven aralığı ile 367 olarak bulunmuş, öğrenciler basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Çalışmaya katılmayı kabul etmeyen 5, ulaşılamayan 17 öğrenci çalışma dışı bırakılmış, 345 (%94,0) öğrenciyle çalışma yapılmıştır. Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yerel Etik Kurulundan çalışmayla ilgili gerekli onay alınmıştır. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 21,48±2,36’dır. %71,1’i kız öğrencidir. %80,4’ünün annesi, %47,5’inin babası ilkokul ve altı öğrenim düzeyine sahiptir. %15,2’sinin herhangi bir hastalığı bulunmaktadır. %5,2’si vitamin, %2,9’u bitkisel ürün kullanmaktadır. %16,5’i sigara, %2,3’ü alkol, %3,5’i bağımlılık yapıcı madde kullandığını belirtmiştir. %56,6’sı günde 2 ana öğünle beslenmektedir. %80,0’ı ana öğününü bazen/sürekli atlamaktadır. %45,2’si diyet ürünü kullanmaktadır. Ara öğün olarak en sık simit vb. tüketilmektedir. SYBDÖ toplam puanı 125,24±20,37 bulunmuştur. SYBDÖ toplam ve fiziksel aktivite alt ölçek puanı erkeklerde anlamlı olarak yüksektir (sırasıyla p=0,01, p<0,001). Beden Kitle İndeksi (BKİ)’ine göre öğrencilerin %13,0’ı normalin üstündedir. BKİ erkeklerde kızlara göre anlamlı olarak yüksektir (p<0,001). Kızların %6,0’ı, erkeklerin %5,6’sı bel/kalça oranına göre riskli gruptadır. Öğrencilerin %4,2’sinin diyastolik, %7,3’ünün sistolik kan basıncı yüksektir. Doğru beslenme davranışı olanlarda SYBDÖ toplam puanı, beslenme, fiziksel aktivite, manevi gelişim, kişisel ilişkiler, stres yönetimi alt puanları diğer gruba göre anlamlı olarak yüksektir (sırasıyla p<0,001, p=0,01, p=0,01, p=0,01, p=0,008, p=0,002). Baba eğitimi ilkokul ve altı düzeyde olanlarda SYBDÖ toplam puan, sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, beslenme alt puanları diğer gruba göre anlamlı olarak düşüktür (sırasıyla p=0,008, p=0,03, p=0,01, p=0,02). Sonuç: Çalışmada SYBDÖ puanı yüksektir. Yine de ana öğün sayısı, ara öğünde tüketilen besinler açısından doğru beslenme davranışı göstermeyen öğrenci sayısı fazladır. İleride sağlık profesyonelleri olarak çalışacak grubun doğru beslenme ve doğru sağlık davranışı konusunda eğitim alması ve bu konuda bilgi, tutum davranış geliştirme açısından müdahale çalışmalarının yapılması önerilmektedir. Ayrıca hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin ileride kendi alanlarında yeterli olabilmeleri için öncelikle kendilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına sahip olmaları gerekir. Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi, mevcut durumun değerlendirilmesine ve bu alandaki gereksinimlerin tanımlanmasına olanak sağlayacaktır. Bunun yanı sıra eğitimcilerin, hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin sağlıkla ilgili eğitim müfredatının, öğrencilerde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirecek şekilde düzenlenebilmesi sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler: SYBDÖ, Van, Beslenme, Sağlık Yüksekokulu

Keywords: