Öz: Giriþ: Hareketsiz yaþam tarzý çaðýmýzýn en önemli sorunlarýndan biridir. Saðlýklý yaþamýn temel ilkeleri olan; ideal beden kitle indeksi, stres kontrolü, saðlýklý solunum ve dolaþým sistemi gibi etkenlerin optimal seviyede olmasýný saðlayan en önemli araçlardan biri hareketli ve düzenli yaþam tarzýdýr. Bununla birlikte hareketsiz yaþam, kalp-damar hastalýklarý ve obezite baþta olmak üzere pek çok hastalýðýn geliþmesine zemin hazýrlamaktadýr. Özellikle çocuklarda ve gençlerde bu hastalýklarýn görülme oranlarýndaki artýþ endiþe vericidir. Üniversite yýllarý ergenlik dönemindeki yapýsal ve ruhsal deðiþikliklerin tamamlanmaya baþladýðý ve gençlerin yetiþkinliðe adým attýðý ilk dönemdir. Bu dönemde kazanýlan alýþkanlýklar ve yapýlan faaliyetler eriþkin dönemdeki yaþam tarzýnýn en önemli belirleyicilerinden olacaktýr. Bu nedenle özellikle bu dönemdeki gençlerde spor ve aktif yaþam bilincinin oluþturulmasý, sportif faaliyetlere yöneltilerek bunu bir yaþam tarzý haline getirilmesi çok önemlidir. Bununla birlikte sportif faaliyetlere katýlýmýn ekstra zaman ayýrmayý gerektirmesi ve öðrencilerin derslere olan ilgi ve katýlýmýný azaltabileceði düþüncesi öðrencileri bu faaliyetlerden uzak tutarak, hareketsiz yaþam tarzýna neden olabilir. Özellikle kritik bir geçiþ süreci olan üniversite döneminde, sportif faaliyetlere katýlýmýn etkilerinin açýkça ortaya konulmasý ve bu faaliyetlere katýlan gençlerle, katýlmayanlar arasýndaki farklarýn incelenmesi önemli bir gereklilik oluþturmaktadýr. Amaç: Bu araþtýrmanýn amacý üniversite öðrencilerinde spora düzenli katýlýmýn depresyon düzeyi, saðlýkla ilgili yaþam kalitesi ve akademik baþarý üzerine etkilerinin, düzenli sportif faaliyetlere katýlmayan öðrencilerle karþýlaþtýrmalý olarak incelenmesidir. Kapsam: Bu araþtýrma kapsamýnda Ocak 2017 ve Haziran 2017 tarihleri arasýnda, Ýstanbul Üniversitesi’nde öðrenim gören ve düzenli olarak sportif faaliyetlere katýlan öðrenciler ile (1. grup), ayný tarihlerde ayný üniversitede öðrenim gören ancak herhangi bir sportif faaliyeti bulunmayan öðrenciler (2. grup) deðerlendirildi. Çalýþmaya 18-25 yaþ arasý genç gönüllüler dahil edildi. Kronik bir rahatsýzlýðý olan öðrenciler, beden kitle indeksi normal sýnýrlarda olmayan öðrenciler ve spor yapmalarýna engel bir durumu olan öðrenciler çalýþmaya dahil edilmedi. Katýlýmcýlara özgü tüm deðerlendirmeler Ýstanbul Üniversitesi’nin Bakýrköy ve Avcýlar yerleþkelerinde, araþtýrmacýlar tarafýndan uygulandý. Sýnýrlýklar: Çalýþma kapsamýnda yalnýzca Ýstanbul Üniversitesi’nde eðitim gören öðrenciler deðerlendirilmiþtir. Farklý þehir ve farklý üniversitelerin saðlayacaðý imkânlarýn sonuçlarý etkileyeceði düþünüldüðünden bu tercih yapýlmýþtýr. Ayrýca araþtýrmayý Türkiye’nin farklý bölgelerindeki üniversitelerde yapmak yüksek maliyet ve zaman gerektirmektedir. Yöntem: Deðerlendirmede kullanýlmak üzere katýlýmcýlarýn sosyo-demografik özellikleri, sigara-ilaç kullaným durumlarýný ve sportif faaliyetlerinin türü-sýklýðý gibi bilgileri içeren kapsamlý bir anket hazýrlandý. Öðrencilerin akademik baþarýlarýný gösteren AGNO (Aðýrlýklý Genel Not Ortalamasý) deðerleri kaydedildi. Öðrencilerde depresyon belirtileri varlýðý ve düzeyi “Beck Depresyon Ölçeði” ile deðerlendirildi. Saðlýkla ilgili yaþam kalitesinin deðerlendirilmesinde “SF-12 Saðlýk Taramasý” kullanýldý. Tüm deðerlendirmeler yüz yüze anket metodu ile araþtýrmacýlar tarafýndan yapýldý. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 21.0 istatistik programý kullanýldý. Verilerin normal daðýlýma uygunluðu “Shapiro Wilks Testi” ile deðerlendirildi. Veriler normal daðýlým gösterdiði için parametrik testler tercih edildi. Parametrelerin arasýndaki iliþkileri belirlemek amacýyla “Pearson’s Kikare testi” kullanýldý. Ýki grup arasýndaki farklarýn istatistiksel anlamlýlýk düzeyi ise “baðýmsýz deðiþkenler t testi” ile analiz edildi. Bu araþtýrma için Ýstanbul Üniversitesi, Saðlýk Bilimleri Fakültesinden 2016/727 sayýlý ve 26.10.2016 tarihli kurum izni alýnmýþtýr. Bulgular: Bu çalýþma kapsamýnda 206 kiþi deðerlendirildi. Grup 1’de 107 gönüllü öðrenci; ayný üniversitede eðitim gören ancak düzenli sportif faaliyeti bulunmayan öðrencilerden oluþan Grup 2’de ise 99 öðrenci yer aldý. Gruplar arasýnda yaþ, boy, vücut aðýrlýðý, vücut kitle indeksi ve sigara kullanýmý bakýmýndan istatistiksel olarak anlamlý farklýlýk saptanmadý (p>0,05). Spor yapan öðrencilerin %62,6’sýnýn spor yapmanýn okul baþarýsýný olumlu yönde etkilediðini; %31,8’inin spor yapmanýn okul baþarýsýný etkilemediðini ve sadece %5,6’sýnýn okul baþarýsýnýn olumsuz yönde etkilediðini düþündüðü bulunmuþtur. Depresyon düzeyleri ve SF12 Yaþam Kalitesi Ýndeksinin Mental komponentinde spor yapan bireyler lehine anlamlý farklýlýk bulunmuþtur (sýrasýyla p=0,03; p=0,006). Sonuç: Spor yapmanýn depresyon düzeyini anlamlý olarak azalttýðý ve yaþam kalitesinin mental komponentini geliþtirdiði görülmektedir. Bu sonuçlarýn saðlýk açýsýndan sportif faaliyetlere düzenli katýlýmýn önemine dikkat çekebileceði ve toplumun önemli bir parçasý olan gençlerin farkýndalýk kazanmasýna katký saðlayabileceði görüþündeyiz.
Yazar Notu: Bu çalýþma, 2209/A Üniversite Öðrencileri Yurt Ýçi Araþtýrma Projeleri Destek Programý kapsamýnda TÜBÝTAK tarafýndan desteklenmiþtir. Proje No: 1919B011603457
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Saðlýklý Yaþam, Spor, Öðrenci, Eðitim
|
