Öz: Giriş: Hareketsiz yaşam tarzı çağımızın en önemli sorunlarından biridir. Sağlıklı yaşamın temel ilkeleri olan; ideal beden kitle indeksi, stres kontrolü, sağlıklı solunum ve dolaşım sistemi gibi etkenlerin optimal seviyede olmasını sağlayan en önemli araçlardan biri hareketli ve düzenli yaşam tarzıdır. Bununla birlikte hareketsiz yaşam, kalp-damar hastalıkları ve obezite başta olmak üzere pek çok hastalığın gelişmesine zemin hazırlamaktadır. Özellikle çocuklarda ve gençlerde bu hastalıkların görülme oranlarındaki artış endişe vericidir. Üniversite yılları ergenlik dönemindeki yapısal ve ruhsal değişikliklerin tamamlanmaya başladığı ve gençlerin yetişkinliğe adım attığı ilk dönemdir. Bu dönemde kazanılan alışkanlıklar ve yapılan faaliyetler erişkin dönemdeki yaşam tarzının en önemli belirleyicilerinden olacaktır. Bu nedenle özellikle bu dönemdeki gençlerde spor ve aktif yaşam bilincinin oluşturulması, sportif faaliyetlere yöneltilerek bunu bir yaşam tarzı haline getirilmesi çok önemlidir. Bununla birlikte sportif faaliyetlere katılımın ekstra zaman ayırmayı gerektirmesi ve öğrencilerin derslere olan ilgi ve katılımını azaltabileceği düşüncesi öğrencileri bu faaliyetlerden uzak tutarak, hareketsiz yaşam tarzına neden olabilir. Özellikle kritik bir geçiş süreci olan üniversite döneminde, sportif faaliyetlere katılımın etkilerinin açıkça ortaya konulması ve bu faaliyetlere katılan gençlerle, katılmayanlar arasındaki farkların incelenmesi önemli bir gereklilik oluşturmaktadır. Amaç: Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinde spora düzenli katılımın depresyon düzeyi, sağlıkla ilgili yaşam kalitesi ve akademik başarı üzerine etkilerinin, düzenli sportif faaliyetlere katılmayan öğrencilerle karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Kapsam: Bu araştırma kapsamında Ocak 2017 ve Haziran 2017 tarihleri arasında, İstanbul Üniversitesi’nde öğrenim gören ve düzenli olarak sportif faaliyetlere katılan öğrenciler ile (1. grup), aynı tarihlerde aynı üniversitede öğrenim gören ancak herhangi bir sportif faaliyeti bulunmayan öğrenciler (2. grup) değerlendirildi. Çalışmaya 18-25 yaş arası genç gönüllüler dahil edildi. Kronik bir rahatsızlığı olan öğrenciler, beden kitle indeksi normal sınırlarda olmayan öğrenciler ve spor yapmalarına engel bir durumu olan öğrenciler çalışmaya dahil edilmedi. Katılımcılara özgü tüm değerlendirmeler İstanbul Üniversitesi’nin Bakırköy ve Avcılar yerleşkelerinde, araştırmacılar tarafından uygulandı. Sınırlıklar: Çalışma kapsamında yalnızca İstanbul Üniversitesi’nde eğitim gören öğrenciler değerlendirilmiştir. Farklı şehir ve farklı üniversitelerin sağlayacağı imkânların sonuçları etkileyeceği düşünüldüğünden bu tercih yapılmıştır. Ayrıca araştırmayı Türkiye’nin farklı bölgelerindeki üniversitelerde yapmak yüksek maliyet ve zaman gerektirmektedir. Yöntem: Değerlendirmede kullanılmak üzere katılımcıların sosyo-demografik özellikleri, sigara-ilaç kullanım durumlarını ve sportif faaliyetlerinin türü-sıklığı gibi bilgileri içeren kapsamlı bir anket hazırlandı. Öğrencilerin akademik başarılarını gösteren AGNO (Ağırlıklı Genel Not Ortalaması) değerleri kaydedildi. Öğrencilerde depresyon belirtileri varlığı ve düzeyi “Beck Depresyon Ölçeği” ile değerlendirildi. Sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde “SF-12 Sağlık Taraması” kullanıldı. Tüm değerlendirmeler yüz yüze anket metodu ile araştırmacılar tarafından yapıldı. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 21.0 istatistik programı kullanıldı. Verilerin normal dağılıma uygunluğu “Shapiro Wilks Testi” ile değerlendirildi. Veriler normal dağılım gösterdiği için parametrik testler tercih edildi. Parametrelerin arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla “Pearson’s Kikare testi” kullanıldı. İki grup arasındaki farkların istatistiksel anlamlılık düzeyi ise “bağımsız değişkenler t testi” ile analiz edildi. Bu araştırma için İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesinden 2016/727 sayılı ve 26.10.2016 tarihli kurum izni alınmıştır. Bulgular: Bu çalışma kapsamında 206 kişi değerlendirildi. Grup 1’de 107 gönüllü öğrenci; aynı üniversitede eğitim gören ancak düzenli sportif faaliyeti bulunmayan öğrencilerden oluşan Grup 2’de ise 99 öğrenci yer aldı. Gruplar arasında yaş, boy, vücut ağırlığı, vücut kitle indeksi ve sigara kullanımı bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı (p>0,05). Spor yapan öğrencilerin %62,6’sının spor yapmanın okul başarısını olumlu yönde etkilediğini; %31,8’inin spor yapmanın okul başarısını etkilemediğini ve sadece %5,6’sının okul başarısının olumsuz yönde etkilediğini düşündüğü bulunmuştur. Depresyon düzeyleri ve SF12 Yaşam Kalitesi İndeksinin Mental komponentinde spor yapan bireyler lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (sırasıyla p=0,03; p=0,006). Sonuç: Spor yapmanın depresyon düzeyini anlamlı olarak azalttığı ve yaşam kalitesinin mental komponentini geliştirdiği görülmektedir. Bu sonuçların sağlık açısından sportif faaliyetlere düzenli katılımın önemine dikkat çekebileceği ve toplumun önemli bir parçası olan gençlerin farkındalık kazanmasına katkı sağlayabileceği görüşündeyiz.
Yazar Notu: Bu çalışma, 2209/A Üniversite Öğrencileri Yurt İçi Araştırma Projeleri Destek Programı kapsamında TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir. Proje No: 1919B011603457
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Sağlıklı Yaşam, Spor, Öğrenci, Eğitim
|
