Öz: Giriþ: Çocuk ve ergen sorunlarýný tanýlamaya yardýmcý olan ölçüm araçlarý oldukça gereklidir. Ölçüm araçlarý biz klinisyenlerin, yapýlandýrmacý bir ortamda daha kýsa sürede daha fazla bilgi edinmemizi, kiþiyi tanýmamýzý bazen de tanýlamamýzý saðlar. Ölçüm araçlarý ile sadece çocuk ya da ergenden deðil, çocuklarý hakkýnda ailelerden de bilgi toplanabilmektedir. Bazen ayný ölçüm aracýnýn çocuk/ergen ya da aile/öðretmen formlarý arasýnda farklýlýklar olabilmektedir. Bu farklýlýklar, ailenin ve çocuðun/ergenin sorunlara bakýþ açýlarý, neyi sorun olarak algýladýklarý ve sorunu kabullenmeye açýk oluþlarý gibi çeþitli sebeplerden dolayý kaynaklanabilir. Bu noktada hangi ölçüm aracýnýn, hangi sebeple dikkate alýnacaðý tartýþma konusudur. Bu çalýþma, ergenlerin duygusal sorunlarýný saptamakta ve yaþamlarýndan memnuniyet derecelerini ölçmektedir. Paralel olarak ergenlerin aileleri ile de ayný konular taranmýþ ve karþýlaþtýrma yapýlarak ergen ve aile formlarý arasýnda farklýlýk olup olmadýðý istatistiksel olarak incelenmiþtir. Amaç: Bu çalýþma ile araþtýrmaya konu alan ölçüm araçlarýnýn çocuk-aile formlarý arasý farklýlýklarýna dikkat çekilerek olasý çözüm yollarý tartýþýlacaktýr. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrmanýn evrenini Bahçelievler Þafak Endüstri Meslek Lisesinde okuyan 10 ve 18 yaþ arasý ergenler ve onlarýn aileleri oluþturmaktadýr. Örneklemini ise bu öðrenciler arasýndan rasgele yöntemle seçilmiþ 109 katýlýmcý oluþturmaktadýr. Sýnýrlýklar: Araþtýrma söz konusu okul ile sýnýrlýdýr. Meslek lisesinin dýþýnda bir örneklem ile çalýþýlmamýþtýr ve meslek liselerine yönlendirilen çocuklardaki olasý ortak yönler dolayýsýyla ortaya çýkabilecek sapmalar araþtýrmanýn sýnýrlarýný oluþturmaktadýr. Yöntem: Araþtýrmada 98 maddeden oluþan 5’li likert tölçekli Çocuk Ergen Semptom Deðerlendirme Envanteri (CESDE), 8 maddeden oluþan 7’li likert ölçekli Psikolojik Ýyi Oluþ Ölçeði, 37 maddeden oluþan 5’li likert tipi Öznel Ýyi Oluþ Ölçeði ve katýlýmcýlarýn demografik özellikleri ile aile özelliklerini içeren bilgi formu kullanýlmýþtýr. Katýlýmcýlarýn tamamý rastgele yöntemle seçilmiþtir. Araþtýrmada Basit Rassal Yöntem uygulanmýþtýr. Araþtýrmaya toplam (N=109) ergen ve bunlarýn aileleri katýlým gerçekleþtirmiþtir. Araþtýrmadan elde edilen veriler SPSS 23 istatistik programý ile analiz edilmiþtir. Araþtýrmadan elde edilen verilerin analizinde betimleyici istatistikler ve Wilcoxin Ýþaretli Sýra test teknikleri kullanýlmýþtýr. Bu araþtýrma için Çocuk Aile Geliþim ve Eðitim Vakfý’ndan Sayý: 12-2 sayýlý Tarih: 25.12.2017 kurum izni alýnmýþtýr. Bulgular: Katýlýmcýlarýn çoðunluðunun erkek (%65) ve 16-18 yaþ aralýðýnda olduðu, ve ebeveyn (anne-baba) eðitim durumlarýnýn ilköðretim-lise düzeyinde olduðu bulunmuþtur. Ergenler formlarý ve ebeveyn formlarý arasýnda ekonomik durumlarýný ve annelik türünü (kaygýlý, sinirli, vb.) algýlayýþ biçimlerinde anlamlý fark bulunmuþtur. Yine Çocuk Ergen Semptom Deðerlendirme Envanterinin somatizasyon, kaygý, sýnýr sorunlarý, seperasyon anksiyetesi, dikkat sorunlarý, öðrenme sorunlarý ve nesnel gerçekliðe uyumsuzluk alt boyutlarýnda ebeveyn ve ergen formlarýnda anlamlý fark bulunmuþtur. Buna göre, Çocuk Ergen Semptom Deðerlendirme Envanteri’nde belirtilen duygusal sorunlara iliþkin semptomlarda ergenler ailelerine göre yüksek puan almýþlardýr. Bunu destekler nitelikte Psikolojik ve Öznel Ýyi Oluþ ölçeklerinin ergen ve ebeveyn formlarý arasýnda anlamlý fark vardýr. Bunlarýn puanlarý ise ailelerin formlarýnda ergenlere göre daha yüksektir. Sonuç: Çalýþma sonunda, ergenlerin kendi duygusal ve davranýþsal durumlarýný algýlayýþ biçimleri ile ebeveynlerinin onlarý algýlayýþ biçimleri arasýnda farklýlýk olduðu görülmüþtür. Aileler ergenlerin sorunlarýný deðerlendirirken daha iyimser davranma eðilimi göstermiþlerdir. Bu farklýlýk, sadece aile taraftan bakýldýðýnda çocuðun yaþam kalitesini ve psikolojik iyi oluþunu etkileyecek biçimde önemlilik arz etmektedir. Bu sonuç, ergenden doðrudan bilgi almanýn önemini ve klinik mülakat mümkün deðilse bile ergene yönelik semptom deðerlendirme ölçekleri ile kendilerinden bilgi almanýn gerekliliðini göstermektedir. Dahasý klinikte çalýþýrken ailelerin çocuklarý üzerindeki algýlarýný, etiketlemelerini çalýþmak çocuk aile iliþkilerini düzenlemeye yardýmcý olabilecektir. Özellikle ergenlik döneminde ailelerin çocuklarýyla iliþkilerinin kopma noktasýna geldiði durumlarda, bu çalýþmadaki gibi ölçekler arasý farklýlýklar her aile için ortaya konulup tedaviye ve aile iliþkileri geliþtirmeye yardýmcý olabilecektir.
Anahtar Kelimeler: ergen, aile, algý, patoloji
|
