COVID-19 pandemisinde uygulanan kısıtlamalar sebebiyle yaşlı bireyler, fiziksel, psikolojik, sosyal yönden sağlık sorunlarıyla baş etmede güçlükler yaşamışlardır. Bu sebeple yaşlı kişilerde sağlık okuryazarlığının ve internet/teknolojiyi kullanabilme yetisinin önemi belirgin hale gelmiştir. Bu bildirinin amacı, yaşlı kişilerde elektronik sağlık (e-sağlık) okuryazarlığının önemine dikkat çekerek kendi sağlıklarıyla ilgili konuları araştırmada yeterliliğe sahip olabilmeleri için internet kullanımı konusunda farkındalığı arttırmaktır.
Pandemiyle birlikte internette sağlık bilgisi arayışları artmıştır. Ancak ulaşılan bilgilerin doğru/yanlış olduğunun tanımlanması gerekmektedir. Bu doğrultuda karşımıza e-sağlık okuryazarlığı kavramı çıkmaktadır. E-sağlık okuryazarlığı kavramı özellikle kronik hastalığı olan kişiler için önemli bir durumdur. Yaşlılar, birden fazla kronik rahatsızlığı olan kişilerdir ve kendi sağlıklarını yönetme becerisine sahip olmaları gereklidir. Literatür incelemesinde, internet kullanımının yaşlı bireyler arasında yaygın olmamasından dolayı e-sağlık okuryazarlığının yeterince yüksek olmadığı, ilaveten ekonomik engeller, fiziksel sorunlar, eğitim yetersizliği, öğrenme güçlüğü, çelişkili bilgiler, yetersiz web tasarımları ve teknoloji korkusunun bunun sebepleri arasında yer aldığı görülmektedir. Yaşlılarda internet kullanım oranı; Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (EİKÖ) verilerine göre ortalama %78,3, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi verilerine göre %61, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre ise %36,6'dır. EİKÖ ve AB ülkeleri kendi içerisinde değerlendirildiğinde farklı oranlar (İsviçre'de %95,9, Danimarka'da %94, Yunanistan'da %52,0, Meksika'da %43,4, Bulgaristan %25,0) karşımıza çıkmaktadır. Gelişmişlik düzeyi azaldıkça internet kullanım oranının da azaldığı anlaşılmaktadır dolayısıyla bu durum düşük e-sağlık okuryazarlığı için önemli bir faktördür. Yaşlı bireylere e-sağlık okuryazarlığını arttırıcı müdahalelerle (Bir sistematik derlemede yer verilen atölye çalışmaları, işbirlikçi öğrenme, kullanıcı dostu yönergeler gibi stratejiler) güvenilir sağlık bilgilerine ulaşım ve yöntemi öğretilmelidir. Bu sayede yaşlıların olumlu sağlık davranışları kazanmalarında, kendi sağlıkları üzerinde öz denetim sahibi olmalarında, yaşam kalitesini arttıran faaliyetlerde, web tabanlı sağlık sisteminden yararlanmalarında fayda sağlanmış olacaktır.
Sonuçta, yaşlı popülasyonunda internet kullanımı ve e-sağlık okuryazarlığıyla ilgili stratejilerin sosyal, toplumsal, kurumsal yönden geliştirilmesi gerektiğinin önemi artmıştır. Yaşlı kişilerin öz yeterliliğini arttırıcı uygulamalar, eğitim planlamaları ve onları destekleyici programlarla e-sağlık okuryazarlığı konusunda bilinç düzeyleri yükseltilerek başarılı yaşlanmaları sağlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Elektronik Sağlık Okuryazarlığı, İnternet kullanımı, Yaşlılar
|
