| |
Giriş: Sağlıklı yaşam biçimi davranışı, bireyin sağlığını etkileyebilecek davranışlarını kontrol edebilmesi, günlük aktivitelerini düzenlerken kendi sağlık durumuna uygun davranışları seçmesidir. Yansıtıcı düşünme ise herhangi bir inanç ya da bilgiyi ve onun amaçladığı sonuçlara ulaşmayı destekleyen bir bilgi yapısını aktif, kararlı ve dikkatli bir şekilde düşünmenin oluşturulmasıdır. Yansıtıcı düşünen bireyler yetiştirmek için öğretmenlerin öncelikle kendilerinin yansıtıcı düşünmesi gerekir. Yansıtıcı düşünen bir öğretmen, mesleki olarak kendini sürekli yeniler ve geliştirir; yaşam boyu öğrenmeyi ve öğrendiklerini hayata geçirmeyi amaç edinir. Amaç: Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Kapsam: Bu araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim- öğretim yılında İstanbul İli Avrupa Yakası’nda bulunan okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapmakta olan okul öncesi öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise 2017-2018 eğitim-öğretim yılında İstanbul İlinin Avrupa Yakası’ndaki 13 ilçede (Arnavutköy, Avcılar, Bahçelievler, Bahçeşehir, Bağcılar, Bayrampaşa, Başakşehir, Beylikdüzü, Esenler, Gaziosmanpaşa, Küçükçekmece, Küçükköy, Sultangazi) yer alan 105 okul öncesi eğitim kurumunda görev yapmakta olan 493 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Sınırlıklar: Araştırma yüksek maliyet ve zaman gerektirdiğinden sadece İstanbul ilinin Avrupa yakasındaki okul öncesi eğitim kurumlarındaki okul öncesi öğretmenleri ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: İlişkisel tarama modeline uygun olarak yapılmış bu araştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan ‘Öğretmen Bilgi Formu’, Walker ve arkadaşları (1996) tarafından geliştirilen, Bahar ve arkadaşları (2008) tarafından Türkçeye uyarlanarak geçerlilik, güvenilirlik çalışmaları yapılmış olan ‘Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği-II’ ve Semerci (2007) tarafından geliştirilen ‘Yansıtıcı Düşünme Eğilimi Ölçeği’ kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama sürecinde, 520 veri toplama aracı örneklemde yer alan okul öncesi öğretmenlerine dağıtılmış, fakat bu verilerin içerisinden eksik doldurulanlar değerlendirme dışı bırakılmıştır. Sonuç olarak 493 veri toplama aracı, araştırma verisi olarak değerlendirilmeye alınmıştır. Veriler SPSS istatistik programında analiz edilmiştir. Öncelikle dağılımın normalliği test edilmiştir. Ardından veri analizinde betimleyici istatistikler, güvenilirlik analizi, Spearman Sıra Korelasyon Analizi, Mann Whitney U Testi, Bağımsız Grup T Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) teknikleri uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmada, okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Genç yaştaki okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, ileri yaştaki okul öncesi öğretmenlerine göre daha fazladır. Bekar olanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları, evli olanlara göre daha fazladır. Evli ve mesleki kıdemi yüksek olanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları, bekar ve mesleki kıdemi 0-1 yıl arasında olanlara göre daha fazladır. Tedavi gerektiren hastalığı olmayanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları, tedavi gerektiren hastalığı olanlara göre daha fazladır. Çalıştığı kurumda sağlığı korumaya yönelik teşvik edici uygulamaların olduğunu belirtenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, çalıştığı kurumda sağlığı korumaya yönelik teşvik edici uygulamaların olmadığını belirtenlere göre daha fazladır. Genel sağlık durumunun çok iyi olduğunu belirten okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, genel sağlık durumunun iyi ve orta olduğunu belirtenlere göre daha fazladır. Sağlık problemi durumunda hemen hastaneye gittiğini belirtenlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, sağlık problemi durumunda kendi kendine çözüm bulduğunu ve ihmal ettiğini belirtenlere göre daha fazladır. 31-35 yaş arasındakilerin yansıtıcı düşünme eğilimleri, 26-30 yaş arasındakilere ve 36 yaş üstündekilere göre daha yüksektir. Bekar olanların ve yarım gün süreyle çalışanların yansıtıcı düşünme eğilimleri, evli olanlara ve tam gün çalışanlara göre daha yüksektir. Özel anaokulda çalışanların yansıtıcı düşünme eğilimleri, devlet anaokulunda çalışanlara göre daha yüksektir. Düşük gelirli olanların yansıtıcı düşünme eğilimleri orta gelirli olanlara göre daha yüksektir. İlgi, istek ve yeteneklerine uygun olduğu için okul öncesi öğretmenliği mesleğini seçtiğini belirtenlerin yansıtıcı düşünme eğilimleri ailesinin isteği ve iş garantisi için okul öncesi öğretmenliği mesleğini seçtiğini belirtenlere göre daha yüksektir. Sonuç: Araştırma sonuçlarına göre; okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları arttıkça yansıtıcı düşünme eğilimlerinin de artmaktadır. Okul öncesi öğretmenlerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları yaşa, medeni duruma, mesleki kıdeme, sürekli izlem ya da tedavi gerektiren hastalığa sahip olup olmama durumuna, çalışılan kurumda sağlığı korumaya yönelik teşvik edici uygulamaların olup olmaması durumuna, genel sağlık durumuyla ilgili algısına ve sağlık problemi durumunda çözüm arama yöntemine göre anlamlı düzeyde farklılaşırken; eğitim durumuna, çalışılan kurum türüne ve gelir düzeyine göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Okul öncesi öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri yaşa, medeni duruma, çalışılan anaokulu türüne, çalışılan kurumda geçirilen süreye, gelir düzeyine ve okul öncesi öğretmenliği mesleğini seçme nedenine göre anlamlı düzeyde farklılaşırken; eğitim durumuna ve mesleki kıdeme göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Okulöncesi Öğretmeni, Sağlıklı Yaşam Biçimi, Yansıtıcı Düşünme
|
