Öz: Giriş: Kronik boyun ağrısı modern toplumda önemli bir sağlık sorunudur ve günümüzde sıkça karşımıza çıkmaktadır. Erişkin popülasyonun yaklaşık %10’u hayatlarının en az bir döneminde boyun ağrısı yaşamaktadır. Ülkemizde ise kronik boyun ağrısı prevalansı %20,5 ile %47,8 aralığında olduğu için, fizik tedavi kliniklerine kronik boyun ağrılı hastalarda sıklıkla karşılaşılmaktadır. Kronik boyun ağrısı tedavisinde fizyoterapi uygulamaları yaygın olarak kullanılmaktadır. Konservatif fizyoterapinin boyun hastaları üzerinde iyileştirici etkisi bulunmaktadır, ancak çalışmalarda tedavi etkinliğinin yeterli olmadığı görülmektedir.Tedavi seçiminde trapez için sıklıkla germe egzersizlerine başvurulurken gevşeme eğitimi genelde ihmal edilmektedir. Elektromyografi biofeedback (EMG-BF), kasın istemli kontraksiyonuyla oluşan doğal elektriksel aktiviteyi işitsel ve görsel uyaranlardan faydalanarak, kişiye veri girdisi olarak kullanır. EMG-BF rehabilitasyon yöntemleri arasında bulunan davranışsal terapi yöntemidir EMG-BF’in kullanım alanlarından biri de gevşeme etkisidir. Trapez kası ile boyun ağrısı arasındaki ilişkiyi inceleyen ve EMG-BF gevşeme eğitimi veren çalışmalarda bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda üst ve orta trapeze EMG-BF eğitimi sonucunda ağrı ve disabilite seviyesinde azalma saptanmıştır. EMG-BF tedavisi fizyoterapide olumlu sonuçlar verdiği ve gelecekte de çalışmalarla desteklemek gerektiği bildirilmiştir. Buna rağmen servikal bölgedeki çalışmaların yeterli olmadığı görülmüştür. Amaç: Çalışmadaki amacımız kronik boyun ağrısı olan bireylerde EMG-BF ile gevşeme eğitiminin ağrı, uyku ve yaşam kalitesi üzerindeki etkisini belirlemektir.
Kapsam: Çalışma İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Uygulama Merkezi Sefaköy Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi’nde, klinik ve radyolojik incelemeler sonucunda kronik boyun ağrısı olan hastalar üzerinde yapıldı. Olguların yaş aralığı 18-65 arasında, iletişim ve kooperasyonun sağlandığı olgular dahil edildi. Nörolojik problemi olan , görme işitme kaybı olan, servikal bölgeye ait tümör ve enfeksiyonu olan veya cerrahi geçiren, son 3 ayda servikal steroid enjeksiyonu olan olgular çalışmaya dahil edilmedi. Sınırlılıklar: Çalışmamızda 4 haftalık sürede tedavi sonrası kısa dönem etkilerini incelendi. Tedavi bitiminden sonra uzun dönem etkileri incelemek için takip yapılabilirdi. Çalışmada tedavi konservatif fizyoterapi ve konservatif fizyoterapi programına ek olarak yapılan EMG-BF karşılaştırması olsaydı daha iyi sonuçlar verebilirdi. Yöntem:Çalışmaya alınan 20 birey haftada 5 gün olmak üzere, 4 hafta süreyle tedaviye alındı. Çalışmada EMG–BF ile gevşeme eğitimi ve konservatif fizyoterapiye uygulandı. Konservatif fizyoterapide TENS, ultrason , hotpack ve ev egzersizi verildi. . EMG için kullanılan cihaz Chattanoga Group Intelect Advanced Color Combo + EMG’dir. Eğitimde 5 saniye kasma 10 saniye ise dinlenme şeklinde 20 tekrarlı olarak üst ve orta trapeze gevşeme eğitimi yapıldı. Bireylere tedavi öncesi ve sonrasında EMG, Visüel Analog Skalası(VAS), gonyometrik ölçümler, Manuel Kas Testi, Sağlık Araştırmasının Kısa Formu , Beck Depresyon Ölçeği, New York Postür Skalası, Boyun Disabilite İndeksi, Boyun Ağrı ve Disabilite İndeksi ve Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi uygulandı. Normal dağılımı test etmek için Kolmogorov Smirnow yöntemi kullanıldı. Grupların tedavi öncesi sonrası için Student t testi kullanıldı.
Çalışmaya dahil olan olguların tanımlayıcı istatistikleri “frekans analizi” (n, %), “merkezi eğilim ölçütleri” (ortalama) ve “yayılma ölçütleri” (standart sapma) ile, parametreler arası ilişkiler ise “Pearson korelasyon analizi” ile incelenerek bağıntı katsayısı ve p değeri ile gösterildi.Tüm sonuçlarda p değeri 0,05 olarak seçildi. Çalışmamız İstanbul Medipol Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulunun 28.10.2015 toplantısında değerlendirilmiş olup 10840098-604.01.01-E.3201 numaralı dosya numarası ile onay alındı Bulgular: Tedavi sonrasında VAS, Beck Depresyon Ölçeği ve Boyun Ağrı ve Disabilite İndeksi değerlerinde ve anlamlı düzeyde iyileşme olduğu bulunmuştur(p˂0,05). SF-36’nın bileşenlerinden; fiziksel fonksiyon, fiziksel güç, ağrı, genel sağlık, vitalite, mental sağlık ortalaması, fiziksel sağlık ve mental sağlık ortalamasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artış tespit edilmiştir. Normal eklem hareketinde, kas kuvvetinde, New York Postür Skalası, Boyun Disabilite İndeksi, Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi sonuçlarında tüm yönlerde iyileşme olduğu tespit edilmiştir. Kas aktivasyon sonuçlarında sol ve sağ trapezde iyileşme görülmüştür (p˂0,05). Sonuç: Kronik boyun ağrısı olan bireylerde EMG-BF ile gevşeme eğitimi, konservatif tedaviye göre ağrı, kas kuvveti, eklem hareket açıklığı, uyku kalitesi, depresyon düzeyinde ve yaşam kalitesinde daha etkili olduğu görüldü. EMG-BF ile gevşeme eğitiminin kliniklerde konservatif fizyoterapiye ek kullanılması ile daha etkili tedavi sonuçları elde edileceği görüşüne varıldı.
Anahtar Kelimeler: Biofeedback, Boyun Ağrısı, Elektromiyografi, Fizyoterapi, Relaksasyon, Trapezius
|
