Giriş: Sağlıklı yaşam biçimi davranışları “bireylerin kendi iyilik seviyelerini korumalarına ve yükseltmelerine hizmet eden davranışlar” şeklinde tanımlanmaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, yeterli ve dengeli beslenmeyi, stres yönetimini, düzenli egzersiz yapmayı, manevi gelişimi, kişilerarası ilişkileri ve bireyin sağlığını koruma ve geliştirmesine ilişkin sorumluluk almasını kapsamaktadır.
Bütün bu sorumluluklar dahilinde, kişilerin sağlığı geliştirme çabaları önem taşımaktadır. Toplumların sağlık düzeyinin ölçülmesinde etkili olan sağlıklı bireylerin gelişimi için sağlığın korunması ve sürdürülmesi, sağlığın geliştirilmesinin en temel noktalarındandır. Bireyler, sağlıklı davranışlar geliştirmede kendi sorumluluklarını alır ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını günlük yaşam alışkanlıkları haline dönüştürebilirlerse sağlıklı toplumlar oluşabileceği bilinmektedir. Özellikle bireylerin kendilerini ve sağlıklarını algılama düzeylerinin olgunluğa ulaştığı gençlik dönemlerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları oluşturmaları oldukça önemlidir. Hem üniversite öğrencisi hem de sağlık alanında bir profesyonel olarak yetişmeye başlayan hemşirelik öğrencileri için bu önem çok daha fazla vurgulanmaktadır. Hemşirelik öğrencilerinin ileride nitelikli birer hemşire olabilmeleri için ve toplumun sağlığını koruma, sürdürme ve geliştirme alanlarında yeterlilik gerliştirebilmeleri için öncelikle kendilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına sahip olmaları gerekmektedir. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi, mevcut durumun değerlendirilmesine ve bu alandaki gereksinimlerin tanımlanmasına olanak sağlayacaktır. Özellikle sağlıklı yaşam biçimi geliştirmiş olma düzeyleri açısından davranışlarıyla topluma örnek olmaları gerektiği düşünülen sağlık alanı öğrencilerinde üzerinde yapılan bazı çalışmalarda, sağlık programlarındaki öğrencilerin olumlu sağlıklı davranış bilincini tam kazanmadıkları, kazanmış olsalar bile bunu hayata geçiremedikleri bildirilmiştir.
Bireylere sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının kazandırılabilmesi için öncelikle bireylerin sahip oldukları yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi gerekmektedir. Böylece bireylerin mevcut yaşam biçimi davranışlarının saptanması ile gereksinimleri doğrultusunda eğitim programları geliştirilebilir. Amaç: Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Araştırma, İstanbul ilinde bulunan bir vakıf üniversitesinin hemşirelik bölümünde öğrenim gören öğrenciler ile yapılmıştır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyip araştırmayı kabul eden tüm öğrenciler çalışmaya dahil edilmiştir. Veriler hemşirelik öğrencilerinden gönüllük esas alınarak anket yöntemi ile toplanmış ve 350 öğrenci ile çalışma tamamlanmıştır. Sınırlılıklar: Araştırma, çalışmanın yapıldığı bir vakıf üiversitesinin çalışmaya katılmayı kabul eden öğrencileri ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Verilerin toplanmasında hemşirelik öğrencilerinin sosyodemografik özelliklerini belirlemek için Tanıtıcı Özellikler Formu ve sağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışlarını belirlemek amacıyla “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma için gerekli etik kurul izni ve kurum izinleri alınmıştır (Sayı:10840098-604.01.01-E.10252). Ayrıca araştırmaya başlamadan önce çalışmaya katılmayı kabul eden bireylere açıklama yapılıp onamları alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistikler, Independent Samples t ve ANOVA testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin %79.4’ünün kadın, %25.4’ünün birinci sınıf, %46.3’ünün annesinin ilkokul mezunu, %31.7’sinin babasının lise mezunu, %77.4’ünün gelirinin giderine denk olduğu ve %71.7’sinin ailesinin yanında yaşadığı bulunmuştur. Hemşirelik öğrencilerinin %53.4’ünün sağlık sorununun bulunduğu ve bu sorunların %36.1’inin kronik olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği puan ortalamalarının manevi gelişim alt boyutunda 26.41±4.26, kişiler arası ilişkiler alt boyutunda 26.06±4.19, beslenme alt boyutunda 22.56±4.69, fizik aktivite alt boyutunda 18.73±5.07, sağlık sorumluluğu alt boyutunda 23.21±4.95, stres yönetimi alt boyutunda 20.13±3.99 ve toplam ölçekte 137.09±20.05 olduğu belirlenmiştir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği kişiler arası ilişkiler alt boyut puan ortalamalarının kadın öğrencilerde, fizik aktivite alt boyut puan ortalamalarının erkek öğrencilerde daha yüksek olduğu saptanmıştır (p=0.026, p=0.042). Geliri giderinden fazla olan öğrencilerin fizik aktivite alt boyut puan ortalamalarının daha yüksek olduğu bulunmuştur (p=0.039). Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları puan ortalamalarının düşük ve orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Kişiler arası ilişkiler ve fizik aktivite alt boyutlarının cinsiyet ve gelir düzeyine göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Hemşirelik öğrencilerinin neredeyse yarısının sağlık sorunları da yaşadığı dikkate alındığında; çalışmanın daha geniş gruplarda ve uzun süreli organize edilerek, toplumun sağlığının geliştirilmesinde öncü rol modele sahip olan hemşirelik öğrencilerinin konuya ilişkin farkındalık oluşturulması, mesleki beceri ve yeterlilikleri de göz önüne alınarak sağlıklı yaşam biçimi davranışları geliştirmeleri konusunda düzenli izlemler ve çalışmalar planlanması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yaşam, Hemşirelik, Öğrenci
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yaşam, Hemşirelik, Öğrenci
|
