Giriþ: Saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý “bireylerin kendi iyilik seviyelerini korumalarýna ve yükseltmelerine hizmet eden davranýþlar” þeklinde tanýmlanmaktadýr. Saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý, yeterli ve dengeli beslenmeyi, stres yönetimini, düzenli egzersiz yapmayý, manevi geliþimi, kiþilerarasý iliþkileri ve bireyin saðlýðýný koruma ve geliþtirmesine iliþkin sorumluluk almasýný kapsamaktadýr.
Bütün bu sorumluluklar dahilinde, kiþilerin saðlýðý geliþtirme çabalarý önem taþýmaktadýr. Toplumlarýn saðlýk düzeyinin ölçülmesinde etkili olan saðlýklý bireylerin geliþimi için saðlýðýn korunmasý ve sürdürülmesi, saðlýðýn geliþtirilmesinin en temel noktalarýndandýr. Bireyler, saðlýklý davranýþlar geliþtirmede kendi sorumluluklarýný alýr ve saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýný günlük yaþam alýþkanlýklarý haline dönüþtürebilirlerse saðlýklý toplumlar oluþabileceði bilinmektedir. Özellikle bireylerin kendilerini ve saðlýklarýný algýlama düzeylerinin olgunluða ulaþtýðý gençlik dönemlerinde saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý oluþturmalarý oldukça önemlidir. Hem üniversite öðrencisi hem de saðlýk alanýnda bir profesyonel olarak yetiþmeye baþlayan hemþirelik öðrencileri için bu önem çok daha fazla vurgulanmaktadýr. Hemþirelik öðrencilerinin ileride nitelikli birer hemþire olabilmeleri için ve toplumun saðlýðýný koruma, sürdürme ve geliþtirme alanlarýnda yeterlilik gerliþtirebilmeleri için öncelikle kendilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýna sahip olmalarý gerekmektedir. Hemþirelik öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn belirlenmesi, mevcut durumun deðerlendirilmesine ve bu alandaki gereksinimlerin tanýmlanmasýna olanak saðlayacaktýr. Özellikle saðlýklý yaþam biçimi geliþtirmiþ olma düzeyleri açýsýndan davranýþlarýyla topluma örnek olmalarý gerektiði düþünülen saðlýk alaný öðrencilerinde üzerinde yapýlan bazý çalýþmalarda, saðlýk programlarýndaki öðrencilerin olumlu saðlýklý davranýþ bilincini tam kazanmadýklarý, kazanmýþ olsalar bile bunu hayata geçiremedikleri bildirilmiþtir.
Bireylere saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn kazandýrýlabilmesi için öncelikle bireylerin sahip olduklarý yaþam biçimi davranýþlarýnýn belirlenmesi gerekmektedir. Böylece bireylerin mevcut yaþam biçimi davranýþlarýnýn saptanmasý ile gereksinimleri doðrultusunda eðitim programlarý geliþtirilebilir. Amaç: Bu çalýþma, hemþirelik öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn belirlenmesi amacý ile gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Araþtýrma, Ýstanbul ilinde bulunan bir vakýf üniversitesinin hemþirelik bölümünde öðrenim gören öðrenciler ile yapýlmýþtýr. Araþtýrmada örneklem seçimine gidilmeyip araþtýrmayý kabul eden tüm öðrenciler çalýþmaya dahil edilmiþtir. Veriler hemþirelik öðrencilerinden gönüllük esas alýnarak anket yöntemi ile toplanmýþ ve 350 öðrenci ile çalýþma tamamlanmýþtýr. Sýnýrlýlýklar: Araþtýrma, çalýþmanýn yapýldýðý bir vakýf üiversitesinin çalýþmaya katýlmayý kabul eden öðrencileri ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Verilerin toplanmasýnda hemþirelik öðrencilerinin sosyodemografik özelliklerini belirlemek için Tanýtýcý Özellikler Formu ve saðlýðý geliþtirici yaþam biçimi davranýþlarýný belirlemek amacýyla “Saðlýklý Yaþam Biçimi Davranýþlarý Ölçeði” kullanýlmýþtýr. Araþtýrma için gerekli etik kurul izni ve kurum izinleri alýnmýþtýr (Sayý:10840098-604.01.01-E.10252). Ayrýca araþtýrmaya baþlamadan önce çalýþmaya katýlmayý kabul eden bireylere açýklama yapýlýp onamlarý alýnmýþtýr. Verilerin deðerlendirilmesinde; tanýmlayýcý istatistikler, Independent Samples t ve ANOVA testleri kullanýlmýþtýr. Bulgular: Araþtýrmaya katýlan öðrencilerin %79.4’ünün kadýn, %25.4’ünün birinci sýnýf, %46.3’ünün annesinin ilkokul mezunu, %31.7’sinin babasýnýn lise mezunu, %77.4’ünün gelirinin giderine denk olduðu ve %71.7’sinin ailesinin yanýnda yaþadýðý bulunmuþtur. Hemþirelik öðrencilerinin %53.4’ünün saðlýk sorununun bulunduðu ve bu sorunlarýn %36.1’inin kronik olduðu belirlenmiþtir. Öðrencilerin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý ölçeði puan ortalamalarýnýn manevi geliþim alt boyutunda 26.41±4.26, kiþiler arasý iliþkiler alt boyutunda 26.06±4.19, beslenme alt boyutunda 22.56±4.69, fizik aktivite alt boyutunda 18.73±5.07, saðlýk sorumluluðu alt boyutunda 23.21±4.95, stres yönetimi alt boyutunda 20.13±3.99 ve toplam ölçekte 137.09±20.05 olduðu belirlenmiþtir. Saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý ölçeði kiþiler arasý iliþkiler alt boyut puan ortalamalarýnýn kadýn öðrencilerde, fizik aktivite alt boyut puan ortalamalarýnýn erkek öðrencilerde daha yüksek olduðu saptanmýþtýr (p=0.026, p=0.042). Geliri giderinden fazla olan öðrencilerin fizik aktivite alt boyut puan ortalamalarýnýn daha yüksek olduðu bulunmuþtur (p=0.039). Sonuç: Hemþirelik öðrencilerinin saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý puan ortalamalarýnýn düþük ve orta düzeyde olduðu bulunmuþtur. Kiþiler arasý iliþkiler ve fizik aktivite alt boyutlarýnýn cinsiyet ve gelir düzeyine göre farklýlýk gösterdiði belirlenmiþtir. Hemþirelik öðrencilerinin neredeyse yarýsýnýn saðlýk sorunlarý da yaþadýðý dikkate alýndýðýnda; çalýþmanýn daha geniþ gruplarda ve uzun süreli organize edilerek, toplumun saðlýðýnýn geliþtirilmesinde öncü rol modele sahip olan hemþirelik öðrencilerinin konuya iliþkin farkýndalýk oluþturulmasý, mesleki beceri ve yeterlilikleri de göz önüne alýnarak saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarý geliþtirmeleri konusunda düzenli izlemler ve çalýþmalar planlanmasý önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Saðlýklý yaþam, Hemþirelik, Öðrenci
Anahtar Kelimeler: Saðlýklý yaþam, Hemþirelik, Öðrenci
|
