Sağlık okuryazarlığının, bireylerin sağlıktaki belirleyicilerinde, beslenme dahil, kontrol sağlamalarında kişisel becerilerin geliştirilmesindeki zorluklara yanıt olarak oluştuğu ve spesifik olarak ele alınması gerektiği görülür. Bu, gıda/beslenme okuryazarlığının doğuşunu açıklar. Gıda okuryazarlığı, gıda bilgisi ve seçimi arasındaki ilişki etrafında, gıdanın doğasını ve birey için önemini anlama yeteneğini, yiyeceklerin bilgisini edinmeyi, işlemeyi, analiz etmeyi, ona göre hareket etmeyi tanımlar. Beslenme okuryazarlığı, gıda tüketimini kararlaştırmak için beslenme bilgilerine erişme, bunları yorumlama, kullanma yeteneği olarak tanımlanır. Bu incelemenin amacı, adölesanların gıda/beslenme okuryazarlığı bilgilerine/yaklaşımlarına ulaşmaktır. Bu çalışma için Pubmed ‘beslenme okuryazarlığı’, ‘gıda okuryazarlığı’ anahtar kelimeleriyle İngilizce olarak taranmıştır. Bu inceleme, 1979-2020 yıllarında 10-19 yaş adölesan çalışmalarının derlenmesiyle oluşturulmuştur. Adölesanların çoğunluğu kavrama aşina değildi, "özel yemek dili" olduğunu belirterek, yeterlilik kazanmaya ilgili olduklarını gösterir. Çocuğu gıda üretimi, pişirme, satış, topluluklarıyla paylaşmanın merkezine yerleştirerek, öğrenciler arasında gıda okuryazarlığını artırmaya çalışan çalışmalar vardır. Avustralya’daki anketlerde ev ekonomisi öğretmenleri öğrencilerin bu gelişimleri ve okulda doğru gıda seçimlerini yapabilmeleri için gıda okuryazarlığının uygulamalı şekilde öğretilmesi gerektiğini belirtti. Gençlerin yiyecekleri hazırladıklarında, daha yüksek meyve-sebze, daha düşük yağ alımı, besinsel açısından zengin yiyecekler yemelerinin daha muhtemel olduğu gösterildi. Uygulamalı araştırmada öğrencilerden “Gıdaları nasıl seçeceğimi biliyorum.”, “Yiyecekleri büyüten kişi olduğunuzda, heyecandan dolayı yemeği yemek istiyorsunuz.” şeklinde veriler toplandı. Sağlıklı beslenmeyi uygulamak, mutfak becerilerini geliştirmek için programlanmış çalışmada, programa katılanlarda beslenme bilgisi değişti. Koca ve arkadaşları, adölesan beslenme okuryazarlığını diğer çalışmalara göre iyi düzeyde buldu. Godrich ve arkadaşları, anne-babaların yetersiz gıda okuryazarlığının, çocukların bilgisini sınırladığını söyledi. Adölesanların gıda/beslenme okuryazarlığını ölçebilecek etkili araçlar geliştirilmeli, uygulamalarla hayata geçiş kolaylaştırılmalı, sağlık politikaları geliştirilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Adölesan, Beslenme okuryazarlığı, Gıda okuryazarlığı
|
