Keywords:

Giriş: Meme kanseri dünyada ve Türkiye’de kadınlarda en sık görülen ve en sık ölüme yol açan kanserdir. Meme kanseri insidansı yaşla birlikte artış göstermektedir. Türkiye’de meme kanseri insidansı 2014 verilerine göre 100 binde 43’ tür. Yine Türkiye’de kadınlarda en sık ölüme neden olan 20 hastalık içinde %2,1’lik oranla 8. Sıradadır. Meme kanseri progresif bir hastalıktır ve erken dönemde tanı konulduğu zaman tedavi edilme ihtimali daha yüksektir. Bunun için de yaşam beklentisi fazladır. Gelişmiş ülkelerde meme kanseri tanısı konulan hastalarda erken tanı ve tedavi yöntemleri ile 5 yıllık sağkalımın yaklaşık %90-95 olduğu tespit edilmiştir. Meme kanseri tarama yöntemleri ile meme kanseri tanılarının %63,7’si erken lokalize dönemde tespit edilebilmektedir. Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kanser Daire Başkanlığı tarafından belirlenmiş standartlara göre 40-69 yaş kadınlara iki yılda bir mamografi uygulanmaktadır. Mamografiyle tarama çalışmaları, iyi organize edilmiş tarama programlarıyla birlikte meme kanserinden ölümü %21-31 oranında azaltabilmektedir. Kanser taramalarının toplumsal tabanlı olması için en önemli kriter hedef nüfusun %70’ine ulaşılmasıdır. Fakat yetersiz sayıda uzman kaynağı, hizmete erişimle ilgili sorunlar, farkındalık eksikliği gibi nedenlerle Türkiye’de taramaların kapsayıcılık oranları meme kanseri için %30-35 düzeyindedir. Amaç: Bu çalışma bir ilde 2016-2017 yılları arasında yapılan meme kanseri tarama oranlarının belirlenmesi ve tarama sonuçlarının değerlendirilmesi amacıyla planlanmıştır. Kapsam: Ulusal Kanser Tarama Programı çerçevesinde Sağlık Bakanlığı tarafından meme kanseri taramalarında ilimiz için belirlenen hedef nüfus 2016 yılı için 46385 ve 2017 yılı için 49200 kadındır. Bu yıllarda ilimiz Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezine (KETEM) ve Mobil KETEM’e başvuran 40-69 yaş arasındaki kadınlara yapılan mamografi sonuçları değerlendirilmiştir. Sınırlıklar: Bu çalışma için herhangi bir sınırlılık bulunmamaktadır. Yöntem: Veriler araştırmacılar tarafından MM Screen yazılımından geriye dönük olarak elde edilmiştir. Yazılım sisteminden mamografi sonucu alınan kişilere telefonla ulaşılıp araştırma hakkında bilgilendirme yapılmış ve kabul edenlerden sözlü onamları alınmıştır. Çalışmamızdan elde edilen veriler SPSS (ver 22) programına yüklenerek verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (sayı, yüzde) kullanılmıştır. Bu araştırma için Cumhuriyet Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik kurulundan (Karar No: 2018-02/57, Tarih: 26.02.2018) ve İl Sağlık Müdürlüğünden kurum izni alınmıştır. Çalışma bir ay sürmüştür. Bulgular: Ulusal Kanser Tarama Programı çerçevesinde merkezlerimize 2016 yılında başvuran 7354 kadına meme kanseri açısından tarama yapılıp mamografi çekilmiştir, böylece 2016 yılı için hedef nüfusun % 15,8’i taranmıştır. Mamografi sonuçlarının % 4,9’u (360 kadın) BIRADS 0 (Breast İmaging Reporting and Data System), % 94,6’sı (6954 kadın) BIRADS 1-2, % 0,4’ü (29 kadın) BIRADS 4 ve % 0,1’i (11 kadın) BIRADS 5 gelmiştir. BIRADS 0, BIRADS 4 ve BIRADS 5 gelen toplam 400 kadın (% 0,05) ileri inceleme için hastaneye sevk edilmiştir. Merkezlerimize 2017 yılında ise başvuran 7940 kadına meme kanseri açısından tarama yapılıp mamografi çekilmiştir, böylece 2017 yılı için hedef nüfusun % 16,1’i taranmıştır. Mamografi sonuçlarının % 3’ü (239 kadın) BIRADS 0, % 96,4’ü (7651 kadın) BIRADS 1-2, %0,4’ü (34 kadın) BIRADS 4 ve % 0,2’si (16 kadın) BIRADS 5 gelmiştir. BIRADS 0, BIRADS 4 ve BIRADS 5 gelen toplam 289 kadın (% 0,03) ileri inceleme için hastaneye sevk edilmiştir. Sonuç: Meme kanseri taramalarında ilimizde 2017 yılında bir önceki yıla göre hedef nüfusa ulaşma oranı artmıştır. Mamografi sonuçlarına bakıldığında hem 2016 hem de 2017 yılı için en sık görülen sonuç BIRADS 1-2 iken, en az görülen sonuç BIRADS 5'tir. Tarama için önerilen hedefe ulaşmak için sadece Toplum Sağlığı Merkezlerinin ve KETEM’ lerin çabasının yeterli olmadığı, Aile Hekimlerinin de kendilerine kayıtlı hedef nüfuslarda bu taramalara önem vermeleri için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği düşünülmektedir. Halkın kanser taramaları konusunda farkındalığının artması için gerekli etkinlik ve kampanyaların düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, Tarama, Mamografi