Müzik, tarih boyunca her dönemde insanoğlunun kendini ifade etme şekli olmuştur. Müziğin sanatsal, dinsel, büyüsel, askeri veya eğlence gibi çeşitli alanlarda kullanıldığı gibi, aynı zamanda çeşitli medeniyetlerde hastaların tedavi edilmesi amacıyla terapi olarak da kullanıldığı bilinmektedir. Osmanlı Devleti döneminde 'Şifâhâne, Darüşşifa, Bimarhane' olarak adlandırılan gönüllü vakıf merkezlerinde, özel gereksinimli bireyler başta olmak üzere pek çok hastalığın tedavisinde müzik ile tedavi metodu uygulanmıştır. Türk İslam Devleti ve Osmanlı Devleti döneminde müzik terapi ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmış ve farklı disiplinler açısından incelenmesine rağmen Osmanlı döneminde hizmet sunan şifâhanelerdeki müzikle terapiyi rekreasyon bağlamında ele alan herhangi bir çalışma ile karşılaşılmamıştır. Oysa şifâhâne gibi gönüllü hizmet veren kuruluşların gönüllülük rekreasyonu ve terapinin de sürece dahil olması nedeniyle terapatik rekreasyon açısından analiz edilmesi, tarihin bugüne taşıması ve rekreasyon kavramının geçmiş kültürlerle birlikte ele alınması oldukça önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, Osmanlı Devleti döneminde, Anadolu coğrafyasında kurulan ve müzikle tedavi hizmeti sunan şifâhânelerin terapatik rekreasyon yönünden incelenmesidir. Bu araştırma; nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizinden yararlanılarak gerçekleştirilen betimsel bir çalışma niteliğindedir. Araştırmada şifâhâneler kronolojik olarak sınıflandırılmış, tarihi özellikleri, müzikle tedavi süreçleri ve kullanılan diğer tedavi metodları terapatik rekreasyon çerçevesinde incelenerek içerik analizi uygulanarak raporlanmıştır. Osmanlı dönemindeki şifâhânelerde, şizofreni gibi çeşitli ruh hastalığı ve mental yetersizliğe sahip olan bireyler başta olmak üzere çeşitli dezavantajlı bireylere müzikle, su sesiyle, güzel kokuyla, hoş manzaralarla terapi hizmetleri sağlanmıştır. Müzik terapisi günümüzde, terapatik rekreasyon programlarıyla entegre edilerek katılımcıların duygusal, bilişsel, sosyal ve fiziksel iyileşmesine katkıda bulunmakta, bu da kişilerin yaşam kalitesini artırmada önemli bir rol oynamaktadır. Bu sunulan hizmetlerin gönüllülük ve terapatik rekreasyon kapsamında değerlendirilebileceği ve günümüz terapatik rekreasyon hizmetlerine tarihi bir perspektiften önem kazandıracağı düşünülmektedir. ORCID NO: 0000-0002-5136-9217
Anahtar Kelimeler: Müzik terapi, Müzikle tedavi, Terapatik rekreasyon, Şifâhâneler
|
