Müzik, tarih boyunca her dönemde insanoðlunun kendini ifade etme þekli olmuþtur. Müziðin sanatsal, dinsel, büyüsel, askeri veya eðlence gibi çeþitli alanlarda kullanýldýðý gibi, ayný zamanda çeþitli medeniyetlerde hastalarýn tedavi edilmesi amacýyla terapi olarak da kullanýldýðý bilinmektedir. Osmanlý Devleti döneminde 'Þifâhâne, Darüþþifa, Bimarhane' olarak adlandýrýlan gönüllü vakýf merkezlerinde, özel gereksinimli bireyler baþta olmak üzere pek çok hastalýðýn tedavisinde müzik ile tedavi metodu uygulanmýþtýr. Türk Ýslam Devleti ve Osmanlý Devleti döneminde müzik terapi ile ilgili çeþitli çalýþmalar yapýlmýþ ve farklý disiplinler açýsýndan incelenmesine raðmen Osmanlý döneminde hizmet sunan þifâhanelerdeki müzikle terapiyi rekreasyon baðlamýnda ele alan herhangi bir çalýþma ile karþýlaþýlmamýþtýr. Oysa þifâhâne gibi gönüllü hizmet veren kuruluþlarýn gönüllülük rekreasyonu ve terapinin de sürece dahil olmasý nedeniyle terapatik rekreasyon açýsýndan analiz edilmesi, tarihin bugüne taþýmasý ve rekreasyon kavramýnýn geçmiþ kültürlerle birlikte ele alýnmasý oldukça önem arz etmektedir. Bu araþtýrmanýn amacý, Osmanlý Devleti döneminde, Anadolu coðrafyasýnda kurulan ve müzikle tedavi hizmeti sunan þifâhânelerin terapatik rekreasyon yönünden incelenmesidir. Bu araþtýrma; nitel araþtýrma yöntemlerinden doküman analizinden yararlanýlarak gerçekleþtirilen betimsel bir çalýþma niteliðindedir. Araþtýrmada þifâhâneler kronolojik olarak sýnýflandýrýlmýþ, tarihi özellikleri, müzikle tedavi süreçleri ve kullanýlan diðer tedavi metodlarý terapatik rekreasyon çerçevesinde incelenerek içerik analizi uygulanarak raporlanmýþtýr. Osmanlý dönemindeki þifâhânelerde, þizofreni gibi çeþitli ruh hastalýðý ve mental yetersizliðe sahip olan bireyler baþta olmak üzere çeþitli dezavantajlý bireylere müzikle, su sesiyle, güzel kokuyla, hoþ manzaralarla terapi hizmetleri saðlanmýþtýr. Müzik terapisi günümüzde, terapatik rekreasyon programlarýyla entegre edilerek katýlýmcýlarýn duygusal, biliþsel, sosyal ve fiziksel iyileþmesine katkýda bulunmakta, bu da kiþilerin yaþam kalitesini artýrmada önemli bir rol oynamaktadýr. Bu sunulan hizmetlerin gönüllülük ve terapatik rekreasyon kapsamýnda deðerlendirilebileceði ve günümüz terapatik rekreasyon hizmetlerine tarihi bir perspektiften önem kazandýracaðý düþünülmektedir. ORCID NO: 0000-0002-5136-9217
Anahtar Kelimeler: Müzik terapi, Müzikle tedavi, Terapatik rekreasyon, Þifâhâneler
|
