Sarkopeni yaþa baðlý olarak kas kütlesi ve kas gücünün patolojik kaybýdýr ve yaþam kalitesini ve saðlýðý olumsuz etkilemektedir. Kas protein sentezi yaþlanmayla birlikte azalmaktadýr. Dallý zincirli amino asitler (DZAA) olan lösin, izolösin ve valin vücutta sentezlenemeyen ve diyetle alýnmasý gereken elzem amino asitlerdir. Bu amino asitler kaslarda protein sentezini saðlayan temel amino asitlerdir ve kas proteinlerinin yaklaþýk %17’sini oluþturur. Baþta lösin olmak üzere dallý zincirli amino asitler, insüline baðýmlý ve baðýmsýz yollarla kas protein sentezinde yer alan rapamisin protein kompleksinin memeli hedefi (mTOR) sinyal yollarýnýn aktivasyonunu artýrarak protein sentezini artýrýr. Kas protein yýkýmýný azaltýr ve iskelet kasýnda mitokondriyal oluþumu teþvik ederek ve oksidatif stresi azaltarak kas fonksiyonunu koruyabilir. Özellikle lösin insülinotropik etki göstererek kas kök hücresinin çoðalmasýný ve farklýlaþmasýný artýrýr. DZAA’ler iskelet kas kütlesinin korunmasýyla iliþkilendirilmiþtir. Ayrýca DZAA’ler iskelet kas gücünü, kütlesini ve fonksiyonunu artýrabilmektedir. Sarkopenik bireylerin plazma DZAA konsantrasyonlarý sarkopenik olmayanlara göre daha düþük bulunmuþtur. DZAA’ler kaslardaki protein bozulmasýndan sorumlu olan ubikuitin yolunun inhibisyonuyla kas atrofisini azaltabilmektedir. Yaðsýz vücut kütlesinin korunmasýný saðlayabilir ve egzersize baðlý kas hasarýný azaltabilir. Diyetle daha fazla DZAA (özellikle lösin) alýmý yaþlýlarda daha iyi bir el kavrama gücü ve daha düþük sarkopeni riski ile iliþkilendirilmiþtir. Presarkopenik ve sarkopenik bireylerde 5 hafta boyunca DZAA takviyesi iskelet kitle indeksi, yürüme hýzý ve kavrama gücünde artýþ saðlamýþtýr ancak takviyenin býrakýlmasýný takiben bu etkiler azalmýþtýr. DZAA takviyesinin kas kütlesi ve sarkopeni üzerinde olumlu etkileri olsa da konunun daha iyi anlaþýlabilmesi için daha fazla klinik çalýþmaya ihtiyaç duyulmaktadýr. ORCID NO: 0000-0002-7905-4719
Anahtar Kelimeler: Sarkopeni, Kas, DZAA, Lösin, Ýzolösin, Valin
|
