Giriþ ve amaç: Postpartum kontrasepsiyon, anne ve bebek saðlýðýný korumak amacýyla doðum sonrasý erken dönemde aile planlamasý hizmetlerinin baþlatýlmasýdýr.
Bu araþtýrmanýn amacý Rize merkezdeki kamu saðlýk kurumlarýna baþvuran 1-12 aylýk bebeði olan kadýnlarda kontraseptif kullanýmýný ve iliþkili faktörleri saptamaktýr.
Yöntem: Araþtýrma kesitsel tiptedir. Rize Merkez’de kamu saðlýk kurumlarýna baþvuran, 1-12 aylýk bebeði olan 350 kadýna, 2023 Mayýs-Temmuz aylarýnda yüz yüze anket uygulanarak kontraseptif yöntem kullanýmý ve doðurganlýk özellikleri sorgulanmýþtýr. Veriler SPSS-21 programýnda, ki-kare testi kullanýlarak analiz edilmiþtir. Araþtýrma için, Ýl Saðlýk Müdürlüðü’nden resmi izin, Týp Fakültesinden etik onay alýnmýþtýr.
Bulgular: Katýlýmcýlarýn ortalama yaþý 30.7±0.3 yýl, yaþayan çocuk sayýsý 1.9±0.1 saptandý. Kadýnlarýn %65.1’i baþka çocuk istemiyordu, %2.0’ý postpartum dönemde tekrar gebe kalmýþtý. Kadýnlarýn %49.1’i modern, %14.6’sý geleneksel olmak üzere %63.7’si kontraseptif yöntem kullanýyordu. Çoðunluðu postpartum 43.gün-6.ay arasýnda yöntem kullanmaya baþlamýþtý (%68.2). Kullanýlan modern yöntemler; %28.6 kondom, %8.9 tüp ligasyonu, %7.1 RÝA, %3.4 hap, %1.2 iðne olarak saptandý. Kullanýlan geleneksel yöntemler; geri çekme %12.0, laktasyonel amenore %1.4, takvim yöntemi %1.1 þeklindeydi. Yöntem kullanýmý ile iliþkili faktörler; yaþayan çocuk sayýsýnýn üç ve daha fazla olmasý (%80.9), yaþayan iki veya daha fazla kýz çocuðu sahibi olma (%78.0), postpartum 4-12 ayda arasýnda olma (%72.0), doðum öncesi dönemde yöntemler hakkýnda bilgilendirilmiþ olma (%71.6) ve ücretsiz hizmet sunulduðunu bilme (%69.0) olarak saptandý (p<0.05). Kadýnlarýn %72.8’i aile planlamasý hizmetini birinci basamaktan almýyordu. Karþýlanmamýþ aile planlamasý ihtiyacý doðumlarýn arasýný açmak için %6.2, doðumlara son vermek için %14.0 olmak üzere toplam %20.2 saptandý.
Sonuç: Rize’de postpartum yöntem kullaným düzeyinin düþük, karþýlanmamýþ aile planlamasý ihtiyacýnýn yüksek olduðu gözlendi. Birinci basamaðýn eðitim ve hizmet sunumu açýsýndan etkili kullanýlmasý önerildi. "Bu çalýþma Recep Tayyip Erdoðan Üniversitesi, giriþimsel olmayan klinik araþtýrmalar etik kurulu tarafýndan 17.01.2023 tarih ve sayý:602 bilgileri ile etik kurul onayý almýþtýr. ORCID NO: 0000-0001-7046-2161"
Anahtar Kelimeler: Postpartum dönem, kontrasepsiyon, aile planlamasý, karþýlanmamýþ ihtiyaç
|
