Giriþ: Çocukluk, yaþamýn temel aþamalarýndan biridir ve bu döneminin etkisi tüm yaþam boyu devam eder. Uluslararasý Çocuk Haklarý Konvansiyonu ICRC (International Convention for the Rights of the Child) çocuðu, 18 yaþýný doldurmamýþ, birtakým haklara sahip bir birey olarak tanýmlamakta ve bu taným kapsamýna gençleri de almaktadýr. Çocuðun büyüme ve geliþmesini olumsuz yönde etkileyen her türlü davranýþ olarak tanýmlanabilen çocuk istismarýna, insanlýk tarihi boyunca her kültürde rastlanmaktadýr. Fiziksel istismar, cinsel istismar, duygusal ve ekonomik istismar þeklinde görülmektedir. Sýk görülen ve önemli bir saðlýk sorunu olmasýna karþýn, tanýsýnda ve ilgili uzmanlýk dallarýyla iþbirliðinde çoðu kez yetersizliklerle karþýlaþýlmaktadýr. Kanýtlarýn eksikliði, yanlýþ bilgiler, kültürel ve geleneksel deðerler istismarýn göz ardý edilmesine yol açabilmektedir. Çocuk istismarý vakalarýna iliþkin veriler Adalet Bakanlýðý ve Saðlýk Bakanlýðýnýn kayýtlarýnda yer almaktadýr. Bu kayýtlar da hassas bir konu olduðundan gizli tutulmaktadýr. Çocuk istismarý ile ilgili tabloya ancak yapýlan çalýþmalardan yola çýkýlarak ulaþýlmaktadýr. Son yýllarda Türkiye’de çocuk istismarýna olan ilgi ve farkýndalýk yeterli olmamakla birlikte artmaktadýr. Amaç: Bu araþtýrma yazýlý basýnda yer alan haberlerin sýklýðýnýn çeþitli deðiþkenlere göre incelenmesi amacýyla yürütülmüþtür. Kapsam: Bu çalýþmada ulusal ve tirajý en yüksek beþ gazete, son 2 yýlý kapsayacak þekilde (2016-2017) retrospektif olarak incelenmiþtir. Sýnýrlýlýklar:2016-2017 yýllarý arasýnda 186 kadar gazetede çýkan haberlerin araþtýrma kapsamýna alýnmasý çalýþmanýn kýsýtlýlýklarýndandýr. Yöntem: Çalýþmanýn örneklemini bu gazetelerde yer alan istismar maðduru çocuklar oluþturmaktadýr. Farklý gazetelerde yer alan ayný haber ya da haftanýn farklý günlerinde tekrar yayýnlanan ayný haber bir kez ele alýnmýþtýr. Buna göre 186 habere ulaþýlmýþ, taranan haberler istismar maðduru çocuðun yaþý, cinsiyeti, maruz kaldýðý istismar türü, yayýnlanan haberde çocuðunun fotoðrafýnýn verilip verilmemesi, istismarcýnýn kimliði, istismar olayýnýn ortaya çýkýþ nedeni ile haberin geçtiði il deðiþkenlerine göre gruplandýrýlmýþ ve yüzdelik olarak deðerlendirilmiþtir. Bulgular: Araþtýrma verilerine göre istismar maðduru çocuklar arasýnda 5-9 yaþ grubunda olanlar önde gelmektedir. Bunu sýrasýyla 10-14 yaþ arasýnda olanlar ve 15-18 yaþ arasýnda olanlar izlemektedir. Gazete haberlerine göre istismar edilenler arasýnda kýz çocuklarý çoðunluktadýr. Yapýlan gazete taramasýnda son 2 yýlda çocuða yönelik istismar haberlerine konu olan istismar türleri arasýnda cinsel istismar önde gelmekte iken bunu fiziksel istismar izlemektedir. Çocuðu istismar edenler arasýnda üvey anne/baba ilk sýrada yer alýrken, ikinci sýrada anne-baba, üçüncü sýrada ise baba yer almaktadýr. Gazete taramasýnda yer alan çocuklarýn yarýya yakýný uðradýklarý istismar olayýný “çocuðun olanlarý ebeveynlerine anlatmasý” ile ortaya çýkmýþtýr. Haberin konu olduðu iller sýralamasýnda ise; Ýstanbul ilk sýrada yer alýrken, bunu sýrasýyla Adana ve Antalya izlemektedir. Sonuç: Henüz geliþim sürecinde olan çocuklar, fiziksel ve zihinsel zayýflýklarýndan dolayý, dýþ etkenlere çok açýktýr; bu dönem ayný zamanda kalýcý davranýþlarýn kazanýldýðý dönem olduðundan etkiler daha uzun sürelidir. Günümüzde medya toplumsal yaþamýn belki de en önemli araçlarýndan biri haline gelmiþ bulunmaktadýr. Çünkü medyanýn iþleyiþi insan ve toplum yaþamýnýn çok farklý düzlemlerinde, katmanlý biçimde gerçekleþmektedir. Çocuk istismarýna iliþkin haberler verilirken bir kez daha çocuðun istismarý söz konusu olabilmektedir. Medya metinlerinde, özellikle de görüntülü haberlerde istismara maruz kalmýþ çocuklar toplum karþýsýnda sergilenirken çocuklarýn ruhsal durumlarý, kiþilik geliþimleri tekrar tekrar zedelenen, yara alan kiþilikleri üzerinde durulmamakta, bu konuda gerekli duyarlýlýk gösterilmemektedir. Bu da en az çocuk istismarýnýn tarafý olan yetiþkinlerin iþlediði suç kadar aðýr bir suç olarak görülmelidir. Sonuç olarak, toplumun çocuk istismarý konusunda bilinçlendirilmesi, eðitim ve hukuk gibi toplumsal kurumlarýn ulaþamadýðý yerlerde, bir otokontrol sistemi oluþturabilir. Ýstismarýn önlenmesi konusunda da medya ve televizyonla kampanyalar yapýlabilir ve kamuoyu bu konuda aydýnlatýlabilir. Çocuk ve ergenlerin kolayca ulaþabilecekleri broþür, CD gibi görsel ve iþitsel materyaller çoðaltýlabilir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Ýstismar, Yazýlý Basýn
|
