| |
Saðlýk algýsý, bireylerin kendi saðlýðý ile ilgili duygu, düþünce, önyargý ve beklentilerini içermektedir ve bireylerin saðlýk durumlarýný belirlemede kullanýlmaktadýr (Bayat, 2012: 9; Alkan, Özdelikara ve Boða 2017: 12,). Saðlýk, sübjektif ve objektif olarak ifade edilir. Sübjektif saðlýk; bireyin biyo-fizyolojik, sosyal ve ruhsal yönden kendi durumunu algýlamasý halidir. Yani birey, hasta olmadýðý halde kendisini hasta ya da hasta olduðu halde kendisini saðlýklý olarak algýlayabilir. Objektif saðlýk ise, doktor muayenesi ve taný testleri sonuçlarýna göre belirlenen hastalýðýn olmamasýdýr. Bir bireye saðlýklý diyebilmek için; hem bireyin kendini sübjektif olarak saðlýklý algýlamasý, hem de objektif olarak gerçekten saðlýklý olmasý gerekir. (Bolsoy ve Sevil 2006: 79). Saðlýk algýsý, bireylerin saðlýk davranýþlarýný ve saðlýkla ilgili sorumluluðunu etkileyerek saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýnýn kazandýrýlmasý sürdürülmesi ve saðlýðýn geliþtirilmesinde önemli rol oynamaktadýr (Velioðlu, 2012: 89; Açýksöz, Uzun ve Arslan 2013: 181; Bayat, 2012: 9). Saðlýk ve saðlýðýn bireysel olarak algýlanmasý bireyin saðlýk davranýþlarýndan, inançlarýndan, tutum ve deneyimlerinden, etkilenmektedir (Alkan, Özdelikara ve Boða 2017: 12). Bireyin saðlýðýný etkileyen saðlýk davranýþlarýnýn geliþiminde ise yine inançlar, tutumlar ve algýlar rol alýrken; aile ve toplumun saðlýðýný koruyan, sürdüren ve geliþtiren, erken taný koyduran, hastalýktan ziyade saðlýk odaklý týbbi yaklaþým, saðlýk algýsý anlayýþý olarak adlandýrýlmaktadýr (Doðanay ve Uçku 2012: 396). Saðlýk inanç modeline göre; saðlýk algýsý, saðlýk davranýþlarýný ve saðlýk sorumluluðunu etkilemektedir (Açýksöz, Uzun ve Arslan 2013: 181). Bu nedenle saðlýk algýsý, bireye saðlýklý yaþam davranýþlarýnýn kazandýrýlmasý ve sürdürülmesinde önemlidir. Üniversite öðrencilerinin saðlýk durumlarýný olumlu ya da olumsuz þekilde algýlamalarýnýn, gelecekteki saðlýk durumunu kontrol edebilme inançlarýný ve saðlýklý yaþam biçimi davranýþlarýný etkilediði saðlýk algýlarýnýn belirlenmesinin saðlýðý geliþtirmeye iliþkin hedeflerin deðerlendirilmesinde hemþirelere rehber olacaðý ve saðlýðý geliþtirme davranýþý ile ilgili literatüre katký saðlayacaðý düþünülmektedir. Amaç: Bu araþtýrmanýn amacý; üniversite de öðrenim gören gençlerin kiþisel saðlýklarýný algýlama düzeylerini ve objektif saðlýk durumlarýný belirlemektir. Kapsam: Tanýmlayýcý olarak yapýlan bu araþtýrmanýn evrenini Kahramanmaraþ Sütçü Ýmam Üniversitesi’nde Lisans eðitimi alan öðrenciler, örneklemini ise araþtýrmaya katýlmayý kabul eden 655 öðrenci oluþturmuþtur. Sýnýrlýlýk: Araþtýrmanýn tanýmlayýcý olarak planlanmasý nedeniyle nedensel çýkarýmlar yapýlamamýþtýr bu araþtýrmanýn kýsýtlýlýðý olarak ifade edilebilir. Yöntem: Araþtýrma verileri Mayýs- Haziran 2017 tarihleri arasýnda, öðrencilerin sosyo-demografik özellikleri ve saðlýk algýlarýný içeren 17 sorudan oluþan bilgi formu kullanýlarak elde edilmiþtir. Araþtýrmanýn yapýlabilmesi için Kahramanmaraþ Sütçü Ýmam Üniversitesi’ne baðlý dekanlýk ve müdürlüklerden sözel onay alýnarak, bilgi formu yüz yüze görüþme yöntemi ile uygulanmýþ, görüþmeler yapýlmadan önce öðrencilere araþtýrmanýn amacý açýklanarak onay alýnmýþtýr. Araþtýrmadan elde edilen veriler SPSS 21 istatistik programý ile analiz edilmiþ, veriler sayý ve yüzde kullanýlarak deðerlendirilmiþtir. Bulgular: Araþtýrmaya katýlan öðrencilerin yaþ ortalamasý 21.0±2.6 olarak belirlenmiþtir. Öðrencilerin % 73.4’ü kýz, % 26.6’sý erkektir. Öðrencilerin %33.5’i sayýsal bölümde, %66.5’i sözel bölümde okuduðunu, %32.8’i devlet yurdunda kaldýðýný, %8.4’ü okurken ayný zamanda çalýþtýðýný, %25.6’sý okul yaþamýndan memnun olmadýðýný belirtmiþtir. Kadýnlarýn %10.2’si, erkeklerin %37.4’ü sigara kullandýðýný belirtmiþtir. Yapýlan istatistiksel analize göre, öðrencilerin %70.8’i fiziksel saðlýk durumunu çok iyi ve iyi %27.2’i orta, % 2.0’si kötü olarak deðerlendirmiþtir. Ruhsal saðlýk durumunu %60.3’ü çok iyi ve iyi, %29.9’u orta, %9.8’i kötü olarak deðerlendirmiþtir. Fiziksel saðlýk durumunu kadýn öðrencilerin %2.3’ü, erkek öðrencilerin %1.1’i kötü, ruhsal saðlýk durumunu kadýn öðrencilerin %10.0’ý, erkek öðrencilerin %9.2’si kötü olarak deðerlendirmiþtir. Öðrencilerin %15.4’ü sürekli ilaç kullanmayý gerektiren taný konulmuþ bir hastalýða sahip olduðunu ifade etmiþtir. Bunlardan %39.6’sýnda migren, %20.0’sinde depresyon, %16.8’inde allerji, %7.9’unda Kardiyo Vasküler System rahatsýzlýðý, %4.0’ünde anemi olduðu tespit edilmiþtir. Sonuç: Çalýþmada öðrencilerin yaklaþýk %30’u fiziksel saðlýklarýný, %39.7’si ruhsal saðlýklarýný orta ve kötü düzey olarak algýlamaktadýr. Objektif olarak %15’inin de bir kronik hastalýða sahip olduðu tespit edilmiþtir. Halk Saðlýðý Hemþireliði kapsamýnda Sübjektif saðlýk algýsýný etkileyen faktörler ile ilgili daha fazla analitik çalýþmalar yapýlmasý ve adölesan dönemde bireylere saðlýðý koruma ve geliþtirme konusunda saðlýk eðitimlerinin verilmesi önerilir.
Anahtar Kelimeler: Üniversite Öðrencileri, Sübjektif Saðlýk, Objektif Saðlýk
|
