Giriþ: Parkinson hastalýðýnda hastalarýn yaþam kalitesindeki bozulma çok sayýda faktörle iliþkilidir. Literatür sonuçlarýna göre, tremor, hipokinezi, rijidite gibi motor belirtilerin þiddeti, kognitif etkilenim, depresif belirtiler ve Parkinson hastalýðýnýn tedavisinde kullanýlan ilaçlar yaþam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Parkinson hastalýðýna sahip hastalar fiziksel bozukluklar, yorgunluk ve ilgisizlik yüzünden günlük fiziksel aktivitelerinde azalma yaþayabilir. Yaþam tarzý haline gelen fiziksel hareketsizlik; kardiyovasküler hastalýklar, diabetes mellitus, kognitif bozukluk, osteoporoz, depresyon, uyku bozukluklarý için bir risk faktörüdür.Amaç: Bu çalýþmada amacýmýz Parkinson hastalarýnda fiziksel aktivite düzeyinin yaþam kalitesi üzerine etkisini araþtýrmaktý. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrmanýn evrenini Ýstanbul Üniversitesi, Cerrahpaþa Týp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalýna baþvuran Parkinson tanýsý almýþ 33 hasta oluþturmaktadýr. Çalýþma 4 ay sürmüþtür. Sýnýrlýklar: Araþtýrma, zaman kýsýtlýlýðý nedeniyle çalýþmanýn yapýldýðý 4 aylýk sürede Cerrahpaþa Týp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalý Hareket Bozukluklarý Birimi’ne baþvurmuþ Parkinson hastalarýyla sýnýrlandýrýlmýþtýr.Yöntem: Cerrahpaþa Týp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalýna baþvuran ve United Kingdom Beyin Bankasý kriterlerine göre Parkinson tanýsý almýþ, Hoehn - Yahr Ölçeðine göre 1-3 evresinde olan, antiparkinson tedavisi devam eden 33 gönüllü Parkinson hastasý bu çalýþmada yer aldý. Parkinson hastalýðý nedeni ile cerrahi giriþim yapýlan, demans ve aðýr derecede kognitif bozukluðu olan, görüþmede kooperasyon saðlanamayan, mobiliteye engel romatizmal, ortopedik ya da diðer nörolojik problemi olan hastalar çalýþmadan dýþlandý. Çalýþma kapsamýnda fiziksel aktivite düzeyi Uluslararasý Fiziksel Aktivite Anketi Kýsa Form (IPAQ-SF); yaþam kalitesi ise Parkinson’s Disease Questionnaire -39 (PDQ-39) ile deðerlendirildi. IPAQ-SF, Son 7 gün içinde yapýlan fiziksel aktivitenin düzeyini deðerlendirerek yürüme, orta þiddetli ve þiddetli aktivitelerde harcanan zaman hakkýnda bilgi saðlamaktadýr. Toplam skorunun hesaplanmasý yürüme, orta þiddetli aktivite ve þiddetli aktivitenin süre (dakikalar) ve sýklýk (günler) toplamýný içermektedir. PDQ-39; Parkinson hastalýðý yaþam kalitesi deðerlendirmelerinde en sýk kullanýlan ve en iyi çalýþýlmýþ ölçektir. Mobilite, günlük yaþam aktiviteleri, emosyonel durum, stigma, sosyal destek, kognisyon, iletiþim, bedensel rahatsýzlýk gibi 8 farklý alanda toplam 39 soru içerir. Ölçek son 1 ay içinde Parkinson hastalýðýnýn yaþam kalitesi üzerine etkisini deðerlendirir. Toplamda alýnan yüksek puan, yaþam kalitesindeki kötüleþmeyi ifade eder. Veriler, araþtýrmacý tarafýndan hastalarla yüz yüze görüþülerek toplandý. Çalýþma sonuçlarýný deðerlendirmede SPSS 11,5 programý kullanýldý. Verilerin normal daðýlýma uygunluðu Kolmogorrow Smirnov testi ile deðerlendirildi. Karþýlaþtýrmalarda gruplar normal daðýlýma uymadýðý için Mann-Whitney U testi kullanýldý. Çalýþma Ýstanbul Medipol Üniversitesi Giriþimsel Olmayan Klinik Araþtýrmalar Etik Kurulu onayý [10840098-05 sayý numarasý] ile Helsinki Deklerasyonu’na uygun olarak yürütüldü. Bulgular: Yaþ ortalamasý 62.64±9.81 yýl olan 33 PH (kadýn/erkek=11/22) deðerlendirildi. Katýlýmcýlarýn hastalýk süresi 7.18±5.88 yýl, Hoehn & Yahr evre ortalamasý 1.94±0.5, UPDRS motor deðerlendirmesi 18.33±8.03 idi. Ýlk semptomun 12 hastada tremor, 13 hastada bradikinezi ve 8 hastada tremor ve bradikinezi olduðu gözlendi. Hastalar fiziksel aktivite seviyesine göre deðerlendirildiðinde 16 hasta inaktif (390.56±139.12 MET-dk/hf); 15 hasta minimal aktif (1353.90±658.22 MET-dk/hf) ve 2 hasta ise aktif (6384.0±772.16 MET-dk/hf) idi. Örneklem grubumuzda aktif hasta sayýsýnýn düþük oluþu nedeniyle bu grup dýþlanarak inaktif ve minimal aktif hastalarýn sonuçlarý karþýlaþtýrýldý. Çalýþmaya katýlan hastalarýn PDQ-39 puaný 7.81-68.8 arasýnda deðiþim gösterdi. Minimal aktif ve inaktif olan hastalarýn fiziksel aktivite seviyelerine göre toplam PDQ-39 puaný karþýlaþtýrýldýðýnda istatiksel olarak anlamlý bir fark bulundu (p=0.036). Ayrýca PDQ-39’un alt baþlýklarýndan sosyal destek bakýmýndan da iki grup arasýnda anlamlý bir fark gözlendi (p=0.03). Ýnaktif hastalarýn minimal aktif hastalara göre yaþam kalitelerinin ve sosyal destek algýlarýnýn daha düþük olduðu saptandý.
Sonuç: Çalýþma sonunda, Parkinson hastalarýnda fiziksel aktivite düzeyinin yaþam kalitesi ile yüksek oranda iliþkili olduðu görülmüþtür. Ayrýca Parkinson hastalarýnda fiziksel aktivite seviyesinin de oldukça düþük olduðu tespit edilmiþtir. Hastalýðýn progresyonu ile birlikte sedanter yaþam tarzýný benimseyen bu hasta grubunda fiziksel aktivite düzeyinin arttýrýlmasýna yönelik her türlü giriþimin hastalarýn yaþam kalitesi seviyelerinin korunmasýna önemli katký saðlayacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Parkinson, Yaþam Kalitesi, Fiziksel Aktivite
|
