| |
Giriþ: Tarihsel süreç içerisinde, sosyo-ekonomik, kültürel ve teknolojik geliþmelere baðlý olarak kentsel alanlarda pek çok deðiþim gözlemlenmiþtir. Bu deðiþimlerle birlikte özellikle yapý, sokak, mahalle, yeþil alan ve kent bütününe kadar bütün ölçeklerde sosyal, çevresel ve kültürel anlamda dönüþümler yaþanmýþtýr. Deðiþim kapsamýnda, az katlý geniþ bahçeli yerel yapý malzemeleri ile tasarlanmýþ yapýlar betonarme yüksek bloklara, meydanlar kavþak noktalarýna, yaya odaklý sokaklar araç öncelikli caddelere, mahalleler sitelere ve geleneksel çarþýlar alýþveriþ merkezlerine dönüþmüþtür. Bu süreçle birlikte ulusal ve uluslararasý anlamda yaþanabilir mekânlar ve sürdürülebilir bir çevrenin yaratýlmasýna yönelik pek çok plan, politika ve yaklaþým geliþtirilmiþtir. Bu yaklaþýmlardan Avrupa Kentsel Þartý, Gündem 21, Habitat II, Onuncu Kalkýnma Planý, KENTGES gibi ulusal ve uluslararasý platformlarýn hedefinde "yaþanabilir mekânlar ve sürdürülebilir bir çevre" yaratýlmasý ve geliþtirilmesi yer almaktadýr. Bu doðrultuda yaþanabilir kentler için etkin alan kullanýmýný, enerji verimliliðini, toplumsal faydayý ve yerel ekonomiyi temel alan ve eko kent, yavaþ kent, akýllý kent, sürdürülebilir kent gibi farklý isimlerle adlandýrýlan yeni planlama ve tasarým yaklaþýmlarý geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen tüm bu yaklaþýmlar, sürdürülebilir bir kentsel geliþim ve yaþam kalitesini arttýracak hedefler içermektedir. Amaç: Bu çalýþmada kentsel yaþam kalitesinin gerekliliði ve önemi üzerinde durularak, yeni geliþen planlama yaklaþýmlarý çerçevesinde yaþam kalitesine iliþkin parametre ve örneklerin incelenmesi amaçlanmýþtýr. Özellikle yaþam maliyeti, hava kalitesi, su kaynaklarý, bina yoðunluðu, konut koþullarý, kiþi baþýna düþen yeþil alan miktarý, kullaným düzeyi, kamusal mekânlarýn kalitesi, kamusal ulaþýmýn yeterliliði gibi kentsel yaþam kalitesine iliþkin göstergeler; kent insanýna, rekreasyon olanaklarý bakýmýndan çeþitlilik sunan, kolay ulaþým imkaný ve güvenli yaþam alaný yaratan, hem sosyal iliþkilerin desteklendiði hem de kentsel kimlik ve aidiyet duygusunun geliþtirilmesinde farkýndalýk yaratan özelliklere sahiptir. Bu anlamda kentsel yaþam kalitesi odaklý olarak planlanan kentler, insanýn fiziksel, ruhsal ve sosyal saðlýk açýsýndan iyi olma halini destekleyecektir. Kapsam: Yapýlan bu çalýþmada yaþanýlabilir kentlere iliþkin ulusal ve uluslararasý örnekler özelinde kentsel yaþam kalitesinin önemi, gerekliliði ve uygulanabilirliði irdelenmektedir. Çalýþma özelinde; Cenevre (Ýsviçre), Zürih (Ýsviçre), Vancouver (Kanada), Viyana (Avusturya), Frankfurt (Almanya), Münih (Almanya), Düsseldorf (Almanya), Sidney (Avusturalya), Melbourne (Avusturalya) Basel (Ýsviçre), Kopenhag (Danimarka), Amsterdam (Hollanda) ve Ýstanbul (Türkiye) gibi örnek uygulamalara yer verilecektir. Sýnýrlýklar: Çalýþma kapsamýnda ele alýnan örnekler çalýþma süresinin kýsýtlý olmasý nedeniyle görsel materyaller ve literatür çalýþmalarý ile desteklenerek incelenecektir. Yöntem: Çalýþmada, konu ile ilgili literatürlere dayalý olarak "Kentler, kentsel yaþamýn sürekliliði için hangi parametrelerle nasýl kurgulanmalýdýr?” sorusuna yanýt aranmaktadýr. Bu kapsamda ilk olarak yaþanýlabilir kentlere iliþkin parametreler incelenmiþtir. Daha sonra ulusal ve uluslararasý örneklerle birlikte kentsel yaþam kalitesinin önemi ve gerekliliði, görsel materyaller ve literatür çalýþmalarý ile desteklenerek ortaya konulmuþtur. Bulgular: Yaþanýlabilir kentlere iliþkin ulusal ve uluslararasý örnekler incelendiðinde, çevreye duyarlý, yaya ve motorsuz eriþimin öncelikli olduðu, yerel kimlik deðerlerinin dikkate alýndýðý, görsel yönden çekici, iþlevsel açýdan ergonomik, çevresel açýdan ekolojik ve teknik açýdan ise sürdürülebilir kentler yaratmayý hedef alan yaklaþýmlar olduðu görülmüþtür. Sonuç: Çalýþma sonucunda yaþanýlabilir kentler için sürdürülebilir bir planlama-tasarým-uygulama yaklaþýmýnýn benimsenmesinin gerekliliði, irdelenen örnekler kapsamýnda vurgulanmýþtýr. Bu kapsamda, özellikle yerel, doðal ve kültürel kimlik deðerlerinin ve kullanýcýlarýn dikkate alýndýðý, çevreye duyarlý, insan ve çevre arasýndaki iliþki ve etkileþimlerin doðru kurgulandýðý, enerji ve arazinin etkin ve verimli kullanýldýðý ve daha güvenli bir kent anlayýþý benimsenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Kent, Kentsel yaþam kalitesi, Yaþanýlabilir kentler
|
