ÖZ: Kardiyovasküler hastalýklar (KVH) dünyadaki ölümlerin üçte birinden sorumludur. Dünya Saðlýk Örgütü’nün (DSÖ) raporuna göre en sýk karþýlaþýlan eriþkin ölüm nedenidir. KVH risk faktörleri ile mücadele, erken taný ve zamanýnda uygun tedavi bu hastalýklarý önemli ölçüde azaltabilmektedir. Saðlýklý bir yaþam için tüketilmesi önerilen taze sebze ve meyveler, çeþitli fitokimyasallar içerirler. Fitokimyasallar; bitkilerde, meyve ve sebzelerde doðal olarak bulunan biyolojik olarak aktif bileþiklerdir. Bu bileþikler KVH dahil birçok kronik hastalýðýn azalmasý ile iliþkilidir. Fitokimyasallarýn bir alt grubu olan polifenoller; sebzeler, meyveler, tahýllar, kuru baklagiller, bitki kaynaklý içecekler ve çikolata da dahil olmak üzere birçok bitkisel gýdada bulunmaktadýr. Polifenolik bileþikler arasýnda bildirilen en biyoaktif bileþikler flavonoidlerdir. Fitokimyasallar özellilkle flavonoidler hakkýnda yapýlan çalýþmalarda, kalp saðlýðýný geliþtirici ve iyileþtirici etkilere sahip olduðunu gösteren güçlü kanýtlar vardýr. Flavonoid alýmý ile 5 yýllýk mortalite riski arasýndaki iliþkinin araþtýrýldýðý bir çalýþmada, toplam flavonoid alýmý yüksek olanlarýn düþük olanlara göre 5 yýllýk ölüm riski daha düþük bulunmuþtur. Yapýlan bir baþka çalýþmada flavonol alýmýnda her 10 mg/gün artýþýn KVH riskindeki %5'lik bir azalmayla iliþkili olduðu gösterilmiþtir. Flavonoidlerin KVH azalmasýnda önemli rol oynayan antioksidan, anti-trombojenik, anti-inflamatuvar ve antihipertansif özellikleri bulunmaktadýr. Ayrýca araþidonik asit metabolizmasýnýn enzim yoluyla inhibisyonu, nitrik oksit biyoyararlanýmýný artýrma ve aterosklerozu doðrudan azaltan HDL konsantrasyonu ve fonksiyonu üzerinde olumlu etkileri vardýr. Ýn vitro çalýþmalarda flavonoidlerin radikalleri temizleyerek LDL oksidasyonunu inhibe ettiði bildirilmiþtir. Sonuç olarak, yapýlan çalýþmalar bitkisel besinlerin, özellikle sebze ve meyvelerin düzenli olarak tüketiminin içerdikleri fitokimyasallar sayesinde kardiyovasküler saðlýðý olumlu yönde etkilediðini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kardiyovasküler hastalýklar, fitokimyasal, flavonoid, beslenme
|
