Obezite insan vücudunda aþýrý miktarda yað depolanmasý sonucunda fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olan bir enerji metabolizmasý bozukluðudur. 2019 yýlý TÜÝK verilerine göre 15 yaþ üstü obez bireylerin oraný 2016 yýlýnda %19,6 iken 2019'da %21,1 olduðu bulunmuþtur. Obezitenin hýzlý bir þekilde artmasýný etkileyen birçok faktör bulunmaktadýr. Bu faktörlerden birisi ise gýda katký maddeleridir. Gýda katký maddesi (GKM) bir birey için besleyici deðeri olup olmadýðýna bakýlmadan, tek baþýna bir gýda olarak tüketilmesi uygun olmayan, ham gýda ve yardýmcý gýda maddesi olarak kullanýlmayan, teknolojik amaçlar doðrultusunda üretim, iþleme, hazýrlama, paketleme, taþýma, depolama zamanlarýnda gýdaya ek olarak ilave edilen ve bu aþamalarda kalýntý ve türevleri bir maddelerde bulundurabilen maddelerdir. Gýda katký maddelerinin düzenlenmesi, hangi miktarda ekleneceðine karar verilmesi, dökümanlarýnýn hazýrlanmasý gibi iþlemler CAC, JECFA, CCFA kuruluþlarý tarafýndan kontrol edilmektedir. Doðada 8000’in üzerinde gýda katký maddesi bulunur fakat AB 297’sinin kullanýmýna izin vermiþtir ve 24 sýnýfta toplamýþtýr. Kiþilerin ve çocuklarýn hazýr gýdaya yönelmesinde temel sebepler kolay ulaþýlabilir olmasý, reklamlarýn çocuklarýn ilgisini çekecek þekilde sevdiði çizgi kahramanlarý kullanýlarak hazýrlanmasý ve daha ucuz olmasýdýr. Kiþiler hazýr gýdaya bu kadar çabuk ulaþmasýna raðmen bu gýdalarýn güvenirliði ve kanserojenik, toksikolojik açýsýndan ne kadar güvenli olduðu konusunda ise sürekli bir kaygý içerisindedirler. Yapýlan çalýþmalarda GKM’nin genotoksik ve karsinojenik etkilere sahip olduðu, bazýlarýnýn da kiþilerde hiperaktivite, alerji, nörodejeneratif hastalýklar, obezite, diyabet, üreme ve gastrointestinal sisteme iliþkin bozukluklarýn oluþumunda rol oynadýðý tespit edilmiþ ve bu maddelerin saðlýk üzerindeki etkilerini inceleyen çalýþmalar arttýrýlmýþ ve kullanýmlarýna sýnýrlamalar getirilmiþtir. Bu sebepten mümkün olduðunca gýda katký maddesi içerenler ürünlerin kullanýmýný en aza indirmeye çalýþmalýyýz.
Anahtar Kelimeler: Gýda Katký Maddeleri, Obezite, Saðlýklý beslenme.
|