Vücut yað dokusu geçmiþte sadece trigliseridler için bir depo veya serbest yað asidi kaynaðý olarak görülse de günümüzde salgýladýðý pek çok enzim, sitokin, büyüme faktörü ve hormon aracýlýðýyla enerji metabolizmasýnýn önemli bir parçasý olarak kabul edilmektedir. Yað dokusundaki olgun adipositlerin endokrin bir organ olduðu ve çeþitli medyatörler salgýlayarak pek çok metabolik reaksiyonda rol oynadýðý bildirilmektedir. Beyaz yað dokusundan salgýlanan bu aktif medyatörlere adipokin adý verilmektedir. Adipokinler beslenme, iþtah, enerji dengesi, insülin ve glukoz metabolizmasý, lipid metabolizmasý, kan basýncýnýn düzenlenmesi, koagülasyon, inflamasyon gibi vücudun birçok fizyolojik iþleminde rol oynamaktadýrlar. Adiponektin de bu adipokinlerden biri olup, vücutta enerji homeostazý ile iliþkili birçok fizyolojik fonksiyona sahiptir. Adiponektin yað asidi oksidasyonunu ve insülin duyarlýlýðýný artýran bir moleküldür. Ýnsülin duyarlýlýðýnýn arttýrýlmasýnýn yanýnda lipid düzeylerinin regüle edilmesi, antiaterojenik, antiinflamatuvar ve antiapopitik etkiler de adiponektinin vücuttaki baþlýca fizyolojik iþlevlerindendir. Steroidler ve TNF-alfa yað dokusundaki adiponektin gen ekspresyonunu negatif etkilerken insülin ve insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) pozitif etkilemektedir. Obezite durumunda adiponektin düzeylerinin azaldýðý bilinmektedir. Adiponektin þu ana kadar obezitede negatif olarak regüle edildiði bilinen tek adiposit spesifik proteindir. Longitudinal izlenen 5-10 yaþ arasý çocuklarýn yað dokusundaki artýþýn adiponektin düzeyi ile negatif korele olduðu tespit edilmiþtir. Dünya Saðlýk Örgütü tarafýndan 21.yüzyýlýn en ciddi küresel sorunu olarak tanýmlanan çocukluk çaðý obezitesinin erken teþhisi yetiþkin çaðda görülecek obezite iliþkili kronik hastalýklarýnýn oluþumunun önlenmesi açýsýndan oldukça önemlidir. Adiponektin konsantrasyonu yüksek yoðunluklu lipoprotein-kolesterol düzeyleri ile pozitif; karaciðer yað içeriði, vücut kitle indeksi, glukoz ve insülin konsantrasyonlarý ile negatif korelasyon göstermektedir. Ayrýca diyabetik hastalarda da düþük adiponektin seviyeleri gözlenmektedir. Tüm bu iliþkiler, adiponektinin obezite ve metabolik sendrom için olasý bir biyobelirteç olabileceðini düþünüdürmektedir. Çocukluk çaðý obezitesinin deðerlendirilmesinde kullanýlan lipid profilli ve insülin direnci belirteçlerinin yanýnda adiponektin gibi adipokinlerin de deðerlendirmeye alýnmasý, çocukluk çaðý obezitesi ile iliþkili saðlýk problemlerinin daha iyi anlaþýlmasýný hatta erken teþhisini saðlayabilir.
Anahtar Kelimeler: Adiponektin, Obezite, Çocukluk çaðý
|
