Özbakým becerileri; çocuðun geliþim özelliklerine uygun olarak kiþisel ihtiyaçlarýný karþýlayabilmesi (yeme, tuvalet, kiþisel hijyen, giyinme vb.) olmakla beraber yaþamýn ilk altý yýlý içerisinde birbirini izleyen bir düzen içerisinde bu beceriler kazanýlarak orta çocukluk ve ergenlik dönemlerinde de çocuklar bu becerilerde baðýmsýzlaþmaktadýrlar. Bu araþtýrmada çocuklarýn özbakým becerilerini ele alan lisansüstü çalýþmalarýn incelenmesi amaçlanmýþtýr. Araþtýrma nitel araþtýrma yöntemlerinden doküman analizi deseni kullanýlarak gerçekleþtirilmiþtir. Veriler, YÖK Ulusal Tez merkezinden elde edilmiþ olup aramalar baþlýk, özet, yazar, konu, dizinin tamamýný kapsayarak “çocuk ve özbakým”, “çocuk ve öz bakým”, “ergen ve özbakým” ile “ergen ve öz bakým” kelime gruplarý kullanýlarak tamamlanmýþtýr. Elde edilen arama sonuçlarý incelendikten sonra tekrarlayan çalýþmalar ve YÖK Ulusal Tez Merkezi üzerinden eriþime açýk olmayan çalýþmalar veri setinden çýkarýlmýþtýr. Ayrýca çalýþma grubunda çocuklarýn yer almadýðý çalýþmalar analizlere dahil edilmemiþtir. Analize dahil edilen tezler tür, gerçekleþtirildiði üniversite, anabilim dalý, kullanýlan yöntemler, ele alýnan konular, dahil edilen çocuklarýn içerisinde bulunduðu geliþim dönemi gibi çeþitli deðiþkenler kullanýlmýþtýr. Çalýþmanýn analizinde Maxqda nitel veri analiz programýndan yararlanýlmýþtýr. Araþtýrma sonucunda elde edilen bulgular incelediðinde çalýþmalarýn genellikle eðitim, saðlýk ve psikoloji alanlarýnda gerçekleþtiði belirlenmiþtir. Bu bulguya paralel olarak yüksek lisans ve doktora düzeyinde gerçekleþtirilen tezlerin yaný sýra týpta uzmanlýk tezlerinde de çocuklarýn özbakým becerilerinin ele alýndýðý saptanmýþtýr. Çocuklarýn içerisinde yer aldýðý geliþimsel dönemler açýsýndan aðýrlýklý olarak okul öncesi dönem ve ergenlik dönemini ele aldýðý görülmektedir. Çalýþma grubunda yer alan çocuklarýn özellikleri incelendiðinde tipik geliþim gösteren çocuklar, özel gereksinimi olan (serebral palsi, down sendromu vd.) çocuklarla birlikte hastane yaþantýsý olan çocuklara yer verildiði belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Ergen, Geliþim, Özbakým
|
