Amaç: Yetenekli basketbolcularýn seçiminde ve antrenman programlarýnýn hazýrlanmasýnda farklý yaþlardaki sporcularýn birlikte deðerlendirilmesi ve baðýl yaþ etkisinin dikkate alýnmamasý doðru gözükmemektedir. Bu çalýþmada, baðýl yaþ etkisinin azaltýlmasýnda farklý yaþ deðiþkenlerinin basketbolcularýn fiziksel özellikleri ile iliþkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadýr.
Materyal Yöntem: Gönüllü katýlýmý kabul eden toplam 55 basketbolcu çalýþmaya alýnmýþtýr. Katýlýmcýlarýn ortalama deðerleri yaþ için 13.64 ± 2.60 yýl; boy uzunluðu 163.98±19.42 cm; vücut aðýrlýðý 57.24±19.21 kg ve beden kütle indeksi (BKI) 20.62±3.44'dir. Adana Ýl merkezindeki Çukurova Üniversitesi Basketbol Spor Kulübü antrenmanlarýna pandemi sürecinde katýlan (n=55) sporcudan kiþisel bilgileri toplanmýþtýr. Katýlýmcýlarýn yaþ aralýðý 8-18 yýldýr. Her yaþ aralýðýnda eþit sayýda katýlýmcý olmamasý sebebiyle baðýl yaþýn hesaplanmasýnda iki farklý yaþ deðerlendirme yolu planlanmýþtýr. Birinci yaþ deðiþkenlerinin birimi “yýl” iken; ikinci yaþ deðiþkenlerin birimi ise “yýl+ay” þeklinde deðerlendirilmiþtir. Ayrýca tüm katýlýmcýlarýn yýl, ay, hafta, gün olarak da yaþlarý hesaplanmýþtýr. Veri analizinde bu çalýþmaya katýlan gönüllü basketbolcularýn boy uzunluðu, vücut aðýrlýðý ve Beden kitle indeksini kapsayan fiziksel özellikleri ile yaþ deðiþkenleri arasýndaki iliþki Pearson korelasyon katsayýlarý analizi ile yapýlmýþtýr. Analizler SPSS paket programý kullanýlarak 0.05 ve 0.01 anlamlýlýk düzeylerinde test edilmiþtir.
Bulgular: Basketbolcularýn baðýl yaþ etkisi analizlerinde yýl birimi ile hesaplanan yaþ deðiþkeni ay, hafta, gün ile .995 iliþkili iken; yýl+ay olarak hesaplanan yaþ deðiþkeni ise; ay, hafta, gün ile en yüksek seviyede iliþkili bulunmuþtur (r=1.0, p<.00). Yani yýl ve ay birimini kullanan yaþ deðiþkeni güne göre günler dikkate alýnarak belirlenen yaþ ile tam iliþki vermektedir. Yýl dilimini kapsayan yaþ deðiþkeni boy uzunluðu ile .924 iliþki verirken yýl+ ay birim ile hesaplanan yaþ deðiþkeni .925 iliþki vermiþtir. Vücut aðýrlýðýnda yýl ile hesaplanan yaþ deðiþkeni vücut aðýrlýðý ile .795 iliþki verirken yýl+ay ile hesaplanan yaþ deðiþkeni .801 iliþki vermiþtir. Beden kitle indeksi bakýmýndan yýl ile hesaplanan yaþ ile arasýnda .356; yýl ve ay ile hesaplanan yaþ ile arasýndaki iliþki .371’dir (p<0.01).
Sonuçlar göstermektedir ki yýl ve ayý dikkate alarak hesaplanan yaþ deðiþkeni tüm ölçümlerle yüksek seviyede iliþkili bulunmuþtur. Yýl deðiþkeni ile hesaplanan yaþ ve yýl+ay birimi ile hesaplanan yaþ deðiþkenleri arasýnda ay, hafta, gün, boy uzunluðu, vücut aðýrlýðý ve Beden kitle indeksi ile olan iliþkileri arasýndaki farklar da anlamlýdýr. Buna göre yýl ve yýl+ay olarak hesaplanan yaþlar arasýnda Ay, hafta ve gün bakýmýndan % 0.5 fark vardýr. Bu deðerler boy uzunluðunda 0.11; vücut aðýrlýðýnda 0.75; Beden kitle indeksinde ise 4.04' tür.
Sonuç: Araþtýrmada kullanýlan deðiþkenler ile yaþ arasýndaki iliþkinin daha güçlü þekilde ifade edilebilmesine olanak tanýyan yýl+yaþ birimini kullanan yaþ deðerinin, sadece yýl birimini kullanan yaþ deðiþkeninden daha anlamlý olduðu görülmektedir. Baðýl yaþ etkisini azaltmaya yönelik yýl ve ay deðerlerini dikkate alan yaþ deðiþkeni ile fiziksel özellikler arasýndaki iliþki artmaktadýr. Böylece araþtýrmacýlar ve antrenörler, özellikle ergenlik öncesi ve ergenlik döneminde katýlýmcý gruplar arasýndaki "Baðýl Yaþýn" yorumlanmasýnda ay ve hafta bazýnda yaþý dikkate alarak planlama yapmalarý önemle önerilmektedir. Bu bulgular ýþýðýnda genç sporcularýn yetenek tespitinde, yaþ kriterini yýl+ay yaþý olarak deðerlendirmek önemli gözükmektedir.
Anahtar Kelimeler: Basketbol, Baðýl Yaþ, Fiziksel Özellikler
|
