Öz: Giriş: Yaşam doyumu kavramının bir parçası olan doyum, gereksinimlerin, istek, beklenti ve dileklerin yerine getirilmesidir. Yaşam doyumu kavramı kişinin bütün yaşamını ve bu yaşamın tüm boyutlarını kapsamaktadır. Yaşam doyumu, belirli bir durumu ilişkin doyum değil, genel olarak tüm yaşantılarındaki doyum olarak anlaşılır. Yaşam doyumu; mutluluk, sevinç, moral gibi değişik açılardan iyi olma halini ifade eder (Vara, 1999).Yaşam doyumu günlük ilişkiler içinde olumlu duygunun olumsuz duyguya egemen olmasıdır (Aksaray, Yıldız ve Ergün, 1998). Subjektif iyi olma halinin önemli bir göstergesi olan yaşam doyumu, pozitif psikoloji biliminin önemli bir parçasıdır (Veenhoven 1988; Gilman ve Huebner 2003). Başarı hedef yönelimleri ise “yetkinlikle ilgili faaliyetlerin hedefi veya bilişsel-dinamik odağı” biçiminde tanımlanır ve hedef yöneliminin, bireyin başarı ortamını nasıl tanımlayacağı, yorumlayacağı ve tepki vereceğine dair bir zihniyet geliştirmesine neden olduğu varsayılır. Bunun yanında; başarı hedef yönelimleri güdüsel bir süreç olarak ve yaklaşma-kaçınma temelinde ele alınır. Yaklaşma güdüsü, olumlu uyarıcılara (objeler, olaylar, olasılıklar) yaklaşmak üzere davranışın harekete geçirilmesi, kaçınma güdüsü ise olumsuz uyarıcılardan (objeler, olaylar, olasılıklar) uzaklaşmak üzere davranışın harekete geçirilmesi olarak tanımlanır. Bu iki kavramda düşünüldüğünde; futbolcuların performansa veya arzulanan hedeflerine ulaşabilme konusundaki yeterliliklerini de etkileyebileceği düşünülebilir. Genç futbolcularda bu kavramların ise önemi oldukça fazladır. Özellikle performans durumunda bireylerin ulaştıkları yaşam doyumları ve bu durumlarında sürdürülebilir olması istenilen performansa ulaşmada oldukça önemlidir. Bir sporcunun, elit bir futbol oyuncusu oluncaya kadar ihtiyacı olan antrenman sayısının 7000-10000 adet olduğu ve yaklaşık 10 yıl boyunca günde 2-3 saat antrenman yapması gerektiği düşünülürse, bu uzun zaman diliminin çok iyi planlanması gereklidir (Eniseler 2009:7-13). Bu uzun eğitim sürecin de ise futbol eğitiminin içeriğinin nelerden oluşması gerekliliği sürekli tartışılan konulardan birisidirPsikolojik gelişimlerindeki bu iki kavram ise birbirini sürekli olarak olumlu desteklenmesi beklenen ve incelenmesi gereken iki kavram olarak düşünülebilir.
Amaç: Bu çalışmanın amacı, genç futbol oyuncularının yaşam doyumu düzeylerine göre başarı hedeflerinin farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir.
Kapsam: Türkiye Futbol Federasyonu profesyonel liglerde yer alan futbol kulüplerinin alt yapılarına yönelik olarak özel bir lig düzenlemektedir. Bu liglerin ayrı statüleri bulunmaktadır. Bu çalışmaya; Türkiye Profesyonel Liglerinde yer alan ve İzmir ilinde bulunan takımların 306 futbol oyuncusu dahil edildi. Sınırlılıklar: Araştırmanın örneklem tüm Türkiyedeki bölgeleri kapsadığı için örneklem grubunun hepsine ulaşmak oldukça zordur. Bu yüzden araştırma İzmir ilinde bulunan 7 profesyonel takım ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Çalışmada anket yöntemi kullanılmıştır. Katılımcılara sırasıyla Kişisel bilgi formu, Yaşam Doyumu Ölçeği (Yetim, 1991) ve Sporda 2x2 Başarı Hedefleri Envanteri (Kazak Çetinkalp, 2009), uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde betimsel istatistikler, sınıflama analizi ve bağımsız gruplar için t-testi kullanılmıştır. Genç Futbol oyuncularının yaşam doyumu puanları K-ortalamalar sınıflama yöntemi ile düşük ve yüksek yaşam doyumuna sahip sporcular belirlenmiştir. Daha sonra belirlenmiş 2 grup, hedef yönelimleri bakımından karşılaştırılmıştır. Bulgular: Bağımsız gruplar için t-test sonuçları incelendiğinde, düşük yaşam doyumuna sahip futbol oyuncuları ile yüksek yaşam doyumu düzeyine sahip olan futbol oyuncuları karşılaştırıldığında, ustalık-yaklaşma ve ustalık-kaçınma hedefleri açısından anlamlı bir farklılık gözlenmezken, performans-yaklaşma ve performans kaçınma hedeflerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Buna göre yaşam doyumu yüksek olan oyuncuların performans-yaklaşma ve performans kaçınma puanlarının yaşam doyumu düşük olan oyunculara göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Performans-yaklaşma ve performans kaçınma hedefleri diğer bireylerden daha iyi yapmaya çalışmayı ve diğer bireylerden daha kötü olmamaya çalışmayı ifade eden hedeflerdir. Özellikle, yüksek performans düzeyine sahip kişilerin yüksek yaşam beklentisi, katılımcıların bulunduğu yaş aralığına bağlı olabilir. Ayrıca, sosyal onay hedeflerinin yerine getirilmesi yaşam doyumu için çok önemlidir ve bireye sosyal yaşamında memnuniyet sunar.
Anahtar Kelimeler: Genç futbol oyuncuları, yaşam doyumu, başarı hedefleri
|
