Giriş: Drama, lider ve katılımcılar tarafından belirli bir ortamda herhangi bir olayı, konuyu, düşünceyi, şiiri, öyküyü, masalı vb gibi konuları rol yaparak, doğaçlama yöntemi ile canlandırılması olarak ifade edilebilir. Drama programlarına katılan bireylerde hayal gücü, iletişim becerileri gelişmekte ve kendilerini ifade etmekte olumlu yönde katkısı olmaktadır. Drama, tasarımların eyleme dönüşebileceği insansal gelişime de denir. Engelsizce yaratıcı olabilmek; kendini tanımayı ve kalıplaşmış düşüncelerden kurtulmuş olmayı gerektirir. Dramanın alt boyutlarından bir tanesi olan yaratıcı dramanın ise, drama ile birçok ortak noktası bulunmaktadır. Yaratıcı dramanın temelinde doğaçlama yatmaktadır. Yaratıcı drama da, birlikte ve anında kotarılan bir yaşantı sunar sunar insana. Yani bir nevi kendini ifade yöntemidir. İnsanı var eden yaratıcılık, toplu katılım, hayal gücü, öz güven sağlama ve özgün kişilik oluşturmaya katkı, bireysel cesaret gibi pek çok kazanım sunan yaratıcı drama bu yüzden günümüzde öğretme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Yaratıcı drama, doğaçlama ve role bürünme gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanılan bir grup çalışması içindeki bireylerin; bir yaşantı, olay, fikir, eğitim ünitesi, soyut kavram yada davranışı eski bilişsel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla gözlem, deneyim, duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği ‘oyunsu’ süreçlerde anlamlandırılması, canlandırılmasıdır. Sosyal zekâyı “insanlarla geçinebilme ve anlaşma becerisi olarak tanımlanabilir. Zeka ile ilgili yapılan tanımlarda zekanın çevreye bir uyum yeteneği oluğu hep vurgulanmıştır. Aslında burada farkında olmadan sosyal zeka da tanımlanmış olmaktadır. Zira çevreye uyumdan kastedilmiş olan yalnızca fiziksel çevreye uyumdan değil bilakis içinde bulunan sosyal ortama uyumdur. Dolayısıyla bireylerin sosyal zekası ne kadar yüksekse çevreye uyum yetenekleri ve insan ilişkilerini yürütme becerileri o kadar yüksektir. Sosyal zeka, insanların duygularını, ruh hallerini ve güdülerini doğru olarak değerlendirme, insanları anlama idare etme yeteneği ve insan ilişkilerinde ustaca davranma olarak tanımlanabilir.
Genel olarak iyilik hali kavramı "bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal boyutlarda işlerliğinin geliştirilmesinin amaçlandığı bir yaşam biçimi" olarak tanımlandığı görülmektedir. Mental iyi oluş, bireyin o anki duygusal, bilişsel, davranışsal ve çevresel durumlarından tatmin olduğunu, refah içinde hissettiğini ve bu anlamda duygusal ve mental bir karmaşa yaşamaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Amaç: Bu araştırmada üniversite öğrencilerinde, yaratıcı dramanın sosyal zeka ve mental iyi oluş düzeylerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Kapsam: Araştırmanın evrenini 2017-2018 güz dönemi Necmettin Erbakan Üniversitesi, Turizm Fakültesinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklemini ise Turizm Fakültesi Rekreasyon Yönetimi Bölümü’nde seçmeli ders olarak dramayı seçen (n=12) üçüncü sınıf öğrencisi (deney grubu) ile drama dersi almayan (n=11) üçüncü sınıf öğrencisi (kontrol grubu) oluşturmaktadır. Sınırlıklar: Araştırma Necmettin Erbakan Üniversitesi Turizm Fakültesi Rekreasyon Yönetimi Bölümü’nde öğrenim gören üçüncü sınıf öğrencilerle sınırlandırılmıştır. Yöntem: Araştırmada, eşitlenmemiş kontrol gruplu ön test - son test yarı deneysel desende bir araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmada, veri toplama aracı olarak 21 maddeden oluşan 5 likertli Tromso Sosyal Zeka Ölçeği ile 14 maddeden oluşan 5 likertli Mental İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21 paket program kullanılmıştır. Verilerin Shapiro Wilk testi ile normal dağılım gösterip göstermediği tespit edilmiştir. Toplanan nicel verilerin analizinde parametrik analiz türlerinden independent t-testi ve Paired Sample t Testi” kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma bulgularına göre; deney grubunun sosyal zeka ölçeğinin tüm alt boyutlarında ve mental iyi oluş ölçeği düzeyinde ortalamalar arasında artış olduğu gözlemlenirken; son testte sosyal beceri alt boyutunda deney ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Kontrol grubunda sosyal zeka ölçeğinin sosyal beceri ve sosyal farkındalık alt boyutlarında ön-son test sonrası benzer sonuçlar elde edilmiştir ve son testte sosyal zeka ölçeğinin alt boyutlarından sosyal bilgi süreci ve mental iyi oluş ölçeği ortalamalarında azalma olduğu görülmüştür. Sonuç: Yaratıcı dramanın bireyin kendisini keşfetmesi, kendini ifade edebilme ve duygularını kontrol edebilmesi, hayal gücünü geliştirmesine katkısının olduğu göz önünde bulundurulduğunda, verilen drama eğitiminin öğrencilerin sosyal beceri, sosyal farkındalık ve mental iyi oluş düzeyleri üzerinde olumlu katkısının olduğu düşünülmektedir. Ancak bundan sonra yapılacak çalışmalarda, katılımcı oranının yüksek tutulması ve eğitimin daha uzun süreli uygulanması yaratıcı drama eğitiminin etkisini daha da arttıracağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Drama, Yaratıcı Drama, Sosyal Zeka, Mental İyi Oluş Hali
|
