Giriş: Bireyin dış görünüşünden dolayı duyduğu endişeleri ile ilgili kavramlardan birisi olan sosyal fiziki kaygı, insanların fiziksel görünüşlerinin başkaları tarafından değerlendirilirken hissettikleri endişe ve gerginlik olarak tanımlanmaktadır (Hart ve ark, 1989). Öz güven duygusu, bireyin olumlu yaşantılara sahip olması, kendini yetenekleri doğrultusunda besleyebilmesi, güçlü yanlarını başarılı bir kişi olma yolunda destekleyebilmesi için oldukça önemli bir faktördür (Ekinci, 2013). Amaç: Bu çalışmanın amacı, özel bir fitnes kulübüne üye olan sedanter bireylerde uygulanan 6 haftalık fiziksel aktivite programının özgüven ve sosyal fiziki kaygı düzeylerine etkisinin bazı bağımsız değişkenlere göre incelenmesi ve aralarındaki ilişkinin tespit edilmesidir. Yöntem: Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından katılımcıların kişisel bilgilerinin dağılımlarının belirlenmesi için hazırlanan kişisel bilgi formunun yanı sıra Akın (2007) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan öz güven ölçeği kullanılmıştır. Ölçek iç öz güven ve dış öz güven alt boyutları olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır. Çalışmada kullanılan bir diğer ölçek ise sosyal fiziksel kaygı ölçeğidir. On iki maddeden oluşan SFKE bireylerin fiziksel görünüşlerinin başkaları tarafından değerlendirilirken hissettikleri kaygıyı ölçmek için geliştirilmiştir. Ölçek Fiziksel görünüm rahatlığı (FGR) ve olumsuz değerlendirilme beklentisi (ODB) alt boyutlarından oluşmaktadır. Ölçekten alınabilecek en düşük puan 12 ve en yüksek puan 60’dır. SFKE’den alınan puan arttıkça kişinin dış görünüşünden duyduğu kaygı düzeyi de artmaktadır. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışması Mülazımoğlu vd. (2004) tarafından yapılmıştır. Çalışmamızda öz güven ile sosyal fiziksel kaygı ilişkisini ölçmek amacı ile korelasyon analizi yapılmıştır. Ayrıca çalışmamızda 2 değişkenli veriler için Mann Whitney U testi, 2’ den fazla değişkenler için ise Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Gruplar arasındaki farkı tespit etmek amacıyla Post-Hoc testleri kullanılmıştır. Demografik bilgilere yönelik ölçümler için ise frekans analizleri yapılmıştır. Araştırmanın Sınırlılıkları: Araştırma özel bir fitness kulübüne üye olan yaş aralığı 20 ve 35 arasında değişen 20 kadın ve 20 erkek olmak üzere toplam 40 kişi ile sınırlıdır. Bulgular: Çalışmaya tesadüfi olarak seçilen, özel bir fitness kulübüne üye olan 20 kadın ve 20 erkek toplam 40 kişi katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalamaları 31,20 ‘dir. Çalışmaya katılanlara 6 haftalık fiziksel aktivite programı uygulanmıştır. Katılımcılar egzersiz sonrasında X=73,2±15,2 den X=71,3±14,3 kg düşmüştür. Katılımcıların BMI değerleri ise X=24,5±4,1 den X=23,9±3,8 e düşmüştür. Katılımcıların yağ kg. değerlerine baktığımızda X=19.6 ± 9,5’den X=17,8±8,2’ye düşmüştür. Çalışmamızda altı haftalık egzersiz programının öncesinde ve sonrasında yapılan öz güven ölçümlerinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark bulunmamasına rağmen bir artış olmuştur. Bu artış X=3,93±,4’ten X=4,13 ±3’şeklindedir. Çalışmamızda öğrenmeye çalıştığımız bir diğer konu olan katılımcıların sosyal fiziksel kaygı düzeylerinde altı haftalık fiziksel aktivite programının etkisi olup olmadığını konusudur. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda katılımcıların sosyal fiziksel kaygı düzeylerinin alt başlıklarından olan fiziksel görünüm rahatlığında ön test ve son testte anlamlı farklılığa ulaşılmıştır(p<005). İlk test ölçümlerinde X=18,00 ±,00 ortalama puan değerleri X=12,07 ±4 şeklinde katılımcıların Fiziksel görünüm rahatlıklarının lehine bir gelişme göstermiştir. Bunun yanında çalışmada fiziksel kaygı alt boyutlarından olan olumsuz değerlendirilme beklentisinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa rastlanmamasına rağmen değerler X=19,8 ± 4,8’den X=17,45 ±3,55’e düşmüştür. Çalışmada katılımcıların sosyal fiziksel kaygı düzeyleri ile özgüven düzeyleri arasında ilişki bulunup bulunmadığını öğrenmek amacı ile korelasyon analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda katılımcıların içsel özgüvenleri ile olumsuz değerlendirme beklentisi arasında orta düzeyde r=-339 ve negatif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir. Benzer şekilde dışsal özgüven ile olumsuz değerlendirme beklentisi arasında orta düzeyde r=-406 ve negatif yönde ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Çalışmaya katılan 40 fitness kulübü üyesi üzerinde yapılan altı haftalık egzersiz programı, katılımcıların yağ yüzde değerlerinde, kilogram değerlerinde, kas kütle değerlerinde kısacası fiziksel değerlerinde olumlu yönde değişime neden olmuştur. Yapılan analizler sonucunda katılımcıların sosyal fiziksel kaygı düzeylerinde düşüş gözlemlenmiştir. Yine yapılan ölçümler sonucunda düzenli olarak yapılan altı haftalık fiziksel aktivite programının katılımcıların özgüvenlerini arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışma sonucunda sosyal fiziksel kaygı ile öz güven arasında negatif yönde ve orta düzeyde ilişki tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan yola çıkılarak düzenli olarak yapılan fiziksel aktivitenin fiziksel görünümde olan değişmeler vasıtası ile bireylerin sosyal fiziksel kaygılarını düşürerek öz güvenlerini arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Fitness, Özgüven, Sosyal Fiziki Kaygı
|
