Öz:Giriş:Sağlık sistemlerinin en önemli amacı, toplumun sağlığını geliştirmektir.Sağlık, birey ve çevre arasındaki karşılıklı değişimin tartışılmaz bir ürünüdür.Bu nedenle, birey ve çevre arasındaki karşılıklı değişim sürecini etkileyen sosyal koşullar, sağlık hizmetlerinin sunumunu önemli boyutta etkilemektedir. Amaç:Bu derlemenin amacı birey, aile ve toplumun yaşamı üzerinde hayati derecede etkileri olan sosyal konuların sağlık hizmetlerinin sunumu üzerindeki etkilerini açıklamaktır. Kapsam:Sağlık hizmetlerinin temel amacı, toplumun ihtiyacı olan farklı sağlık hizmetlerini, hastanın istediği kalitede, istediği zamanda ve mümkün olan en düşük maliyetle sunmaktır.Ne var ki, hızla değişen teknoloji, artan maliyetler, farklılaşan sosyolojik yapı, artan hasta şikâyetleri ve yaygınlaşan iyi bakım talepleri sağlık hizmetlerini daha karmaşık hale getirmiştir.Bu çerçevede sağlık hizmetleri sosyal faktörlerden olumlu/olumsuz yönde etkilenmektedir. Bulgular:Birçok yaygın sosyal konu, günümüzde sunulan sağlık bakımı hizmetinin özel kaygısıdır. Yoksulluk, evsizlik, ırkçılık ve göç bu çok önemli kaygıların bazı örnekleridir. Yoksulluk:Yoksulluk, insanların sadece gelir,tüketim gibi maddi nesnelerden(gıda, barınma, giyim,vb) yoksun olmalarını değil, aynı zamanda sağlık, eğitim, ulaştırma, sosyal güvence ve toplumsal faaliyetlerdeki hizmetlerden de mahrum olmalarını ifade etmektedir.Dünya genelinde artan yoksulluğun, hem bireylerin sağlığı hem de sağlık bakımı hizmetinin alımı üzerinde olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir.Yoksul kişi, yeterli mali kaynağa sahip kişiden daha fazla hastalanır.Yoksulluk, yetersiz kaynaklarla yaşayan tüm bireylerin sağlığına zarar verirken, aynı zamanda, genelden daha fazla sağlık sorunlarına sahip gelecek nesiller yaratır.Yoksulluk içinde büyüyen çocuklarda travma, kötü beslenme, madde kullanımı, yanıklar, ruhsal hastalıklar ve HİV enfeksiyonu ile ilişkili durumların görülme sıklığı daha yüksektir.Yoksulluk içinde yaşayan çocukların, kötü beslenme, yetersiz egzersiz ve haşere ya da kurşun gibi çevresel faktörlerden kaynaklanan hastalıkları deneyimleme olasılığı daha fazladır.Onlar genellikle, kapsamlı sağlık bakımı hizmeti kaynaklarını gerektiren, kronik hastalıklarla büyürler. Evsizlik:Geleneksel konutların dışında; sokaklar, terk edilmiş evler, otobüs durakları, parklar gibi toplumsal alanlar ve konut olarak tasarlanmamış yerlerde ya da evsiz barınaklarında yaşayanlara evsiz insanlar denir.Evsizler; sabit ve düzenli gece uyuyacak yeri olmayan kişilerdir.Yoksulluk içinde yaşayanlar gibi evsizlerde akut ve kronik sağlık sorunları sıkıntısı çekerler.Onların sağlık sorunları sağlık bakımı hizmetine sınırlı erişimden evsizliğin beraberinde getirdiği ve evsizliğin psikososyal yükünden kaynaklanan sorunları da içerir.Sağlık bakımı hizmetine sınırlı erişimden kaynaklanan sağlık sorunları, erken ve kapsamlı müdahalelerin uygulanmasını gerektiren, kötüleşmiş ya da ilerlemiş durumları içerir.Evsizliğin beraberinde getirdiği sağlık sorunları, yetersiz beslenme, ısınma, hijyen, güvenlik ve diğer temel gereksinimlerin yetersizliği ile yaşamaktan kaynaklanan hastalıkları içerir.Evsizliğin psikososyal yüküyle ilişkili sağlık sorunları öncelikle ruhsal hastalıklar, intihar,saldırganlık ve evsizlik anksiyetesini hafifletebilen uyuşturucu madde kullanımıdır.Evsizlere yönelik sağlık programları zordur, uzun süre ve sabırlı olmayı gerektirir.Evsizlerle çalışan sağlık profesyonelleri indirekt iletişim tekniklerini de iyi kullanmalıdır. Irkçılık:Sağlık hizmetlerini etkileyen bir diğer sosyal konu ırkçılıktır.Irk terimi genellikle, bazı biyolojik özelliklerine dayanılarak insanlarının sınıflandırılmasına olanak sağlayan bir niteleyicidirler.Irksal ve etnik hazırlıklar sağlık durumu ve sağlık bakımında eşitsizlikler yaşamayı sürdürmektedir. Irksal ve etnik azınlıklar açısından bakıma erişim sorunları ve tedavi adaletsizliği çoğunlukla sağlık bakımı sistemi içinde ırkçı önyargının kanıtı olarak gösterilmektedir.Ayrıca sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme programları gibi sağlık sorunlarına yönelik geleneksel çözümler, çoğu kez azınlık gruplar için programlanmamıştır.Daha da önemlisi azınlık grupları, yetersiz sağlık bakımını açığa çıkaran bazı konularda daha kötü sağlık sonuçları gösterme eğilimindedir;örneğin, meme kanserinden ölüm oranı ırksal ve etnik azınlıklardaki kadınlar arasında fazlasıyla yüksektir. Göçler:Dünyada küreselleşmenin doğrudan ya da dolaylı etkileri, bölgesel çatışmalar, yoksulluk, teknoloji ve buna bağlı olarak ulaşım ve iletişim olanaklarının gelişmesinden dolayı göç edenlerin sayısı giderek artmaktadır.Uluslararası göçmen sayısının 1965’de 75 milyon, 2000 yılında 150 milyon, günümüzde 214 milyon olduğu tahmin edilmektedir.Göç sonucu yeni kültüre uyum sağlama sırasında yaşanılan stres bireylerde anksiyete ve depresyon görülmesine neden olabilmektedir.Kızamık, ishalli hastalıklar, akut solunum yolu enfeksiyonları, tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklar göç edenlerde daha yaygın olarak görülmekte ve ekonomik koşulların yetersiz olması, beslenme bozukluğu, kötü hijyen koşulları ve yetersiz alt yapı, göç edenlerin bulaşıcı hastalıklara yakalanmalarını kolaylaştırmaktadır.Göç süreci ve beraberinde getirdiği olanaksızlıklar ana ve çocuk sağlığı üzerinde de oldukça ağır bir etki yaratabilmektedir.Bunların yanı sıra diğer önemli bir sorun ise göç eden bireylerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde sağlık hizmetlerinin yetersiz olması ve var olan hizmetlerin kullanımının düşük olması da sağlık sorunlarının giderek artmasına neden olmaktadır. Sonuç:Yoksulluk, evsizlik, ırkçılık ve göç ile sağlık hizmetleri sunumu arasında önemli ilişki vardır.Yoksulluk, evsizliğe zemin hazırlar.Yaşlılar, sabit bir gelirle sağlık bakımı ve geçim giderlerini karşılamak zorunda oldukları için çoğu kez evsiz kalırlar.Yoksulluk, evsizlik, yaşlanma ve ırkçılık deneyimleyen insanlar, yetersiz sağlık ve uygun olmayan sağlık bakımı hizmeti sunumuna karşı savunmasızdırlar.Çoğu kez bu savunmasız gruplar, toplumda en güçsüz ve sesini en az duyurabilen kişilerdir, buna rağmen sağlık konusundaki etik kararlardan en fazla etkilenen gruplardır.

Anahtar Kelimeler: Sağlık Hizmeti, Sosyal Konular, Göç, Yoksulluk, Evsizlik

Keywords: