Giriş: Dünya Sağlık Örgütü’ne göre fiziksel aktivite, enerji harcaması gerektiren, iskelet kasları tarafından üretilen herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlanmıştır. Fiziksel inaktivite, küresel mortalite için önde gelen dördüncü risk faktörü olarak tanımlanmıştır ve küresel olarak yaklaşık 3,2 milyon ölümle sonuçlanmaktadır. Düzenli orta şiddetli fiziksel aktivite - örneğin yürüyüş, bisiklete binme veya spor yapma gibi - sağlığa önemli faydalar sağlar. Örneğin, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, kolon ve meme kanseri ve depresyon riskini azaltabilir. Ayrıca, yeterli düzeyde fiziksel aktivite, kalça veya vertebral kırık riskini azaltır ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Hareketsiz yaşam, günlük alışverişini bile bilgisayar başında sanal marketlerden gerçekleştiren modern toplum için en önemli problemlerin başında yer almaktadır. Teknolojik gelişmeler her ne kadar yaşamı kolaylaştırsa da uzun vadede hareketsiz bireylerin sayısını arttırmakta ve sağlığı olumsuz etkilemektedir. Özellikle yetişkinler arasında fiziksel inaktivite yaygınlığının artması nedeniyle, birçok ülkede fiziksel aktivite düzeylerini artırmaya yönelik stratejiler teşvik edilmiştir. Kapsam: Bu metodolojik araştırmanın amacı, Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliğinin yapılmasıdır. Yapılan Bu araştırmanın evrenini bir kamu kurumunun İstanbul merkezli şubelerinin tüm personeli, örneklemini ise bu evrenden çalışmaya katılmayı kabul eden kadın (n=152) ve erkek (n=148) toplam 300 kişi oluşturmaktadır. Sınırlılıklar: Araştırma çalışmaya katılmayı kabul eden katılımcılarla sınırlıdır. Yöntem: Araştırmada 24 maddeden oluşan 5’li likert tipindeki Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği ve katılımcıların demografik ve diğer özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Ölçek geçerlik güvenirlik çalışmalarında literatürde örneklem büyüklüğü konusunda farklı görüşler mevcuttur. Faktör analizi için 300 kisi “iyi”, 500 kisi “çok iyi” ve 1000 kisi “mükemmel” olarak değerlendirilebilriken. örneklem büyüklüğünün, ölçekteki madde sayısının 5-20 katı olması gerektiği de ifade edilmiştir. Buna göre örneklem büyüklüğü için yeterli olan 300 kişi ile çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler uygun istatistik program ile analiz edilmiş, güvenirlilik geçerlilik sağlanmıştır. Ölçeğin Türkçe versiyonunun dil geçerliği çeviri ve geri-çeviri tekniği kullanılarak yapılmıştır. Çevirisi yapılan ölçek için uzman görüşü alınmıştır. Uzman görüşü analizi Lawshe tekniğine göre yapılmış olup hiçbir madde ölçekten çıkarılmamıştır. Veriler toplandıktan sonra ölçeğin geçerliği için Açımlayıcı Faktör Analizi, split half değeri, ölçeğin güvenirlilği için Chronbach alpha, Spearman Brown, Guttman Analizi, madde analizi incelenmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 33,42±6,87 olup çoğunluğu (%50,7) çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktadır. Katılımcıların en yüksek oranda evli (%54,0) gelirlerinin giderlerine denk,(%59,0), lisans mezunu (% 67,3), apartman dairesinde yaşadığı (%90,0), sigara içmediği (%59,0) ve fiziksel aktivitesini sınırlandıracak bir sorunun olmadığı bulunmuştur. Madde analizi sonucuna göre madde toplam puan korelasyonları 0.22-0.59 arasında değişim göstermiştir Madde toplam puan korelasyonunun yorumlanmasında değeri 0.30 ve üzerinde olan maddeler yeterli kabul edilir. Bu değerin altındaki maddeler ölçekten çıkarılır. Bu çalışmada, Madde toplam puan korelasyon katsayısı 0.30’un altında olan 8. ve 22. madde ölçekten çıkartılmış. Tekrar yapılan madde analizi sonuçlarına göre madde toplam puan korelasyonları 0.31-0.59 arasında değişmekte olup hepsi anlamlı düzeyde yüksektir. Açımlayıcı Faktör Analizine göre KMO .847 ve Barlett testi χ2 değeri ise 2346,96 (p< .001) olarak bulunmuştur. Ölçeğin Türkçe versiyonunun hem Cronbach alfa (0.87) hem de split half değeri (0.72) ölçeğin güvenilir olduğunu gösteren 0.70 değeri ile uyumludur. Sonuç: Sonuç olarak, Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği’nin 22 maddeye indirgenmiş Türkçe versiyonunun fiziksel aktiviteye engel olan durumları değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, Fiziksel Aktivite Engelleri Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun daha geniş popülasyonlu gruplarda uygulanması ve bu gruplardaki geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi, fiziksel aktiviteye engel olan durumları değerlendirmek için kullanılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Fiziksel Aktivite Engelleri, Geçerlik, Güvenirlik
|
