BİLDİRİLER

BİLDİRİ DETAY

Nuriye ERBAŞ, Birnur YEŞİLDAĞ
DOĞUM SALONUNDA HASTA GÜVENLİĞİ
 
Giriş: Sağlık teknolojisinde giderek artan gelişmelerin olması, değişen ve gelişen sağlık ihtiyaçları, sağlık hizmetlerinin giderek karmaşıklaşması, sağlık hizmeti alan ve sunan kişiler tarafından birer risk faktörü haline dönüşmüş olması nedeniyle sağlık kuruluşlarında hasta güvenliği kavramı ön plana çıkmıştır. Ulusal Hasta Güvenliği Vakfı (2016), hasta güvenliğini, “sağlık hizmetine bağlı hataların ve bu hataların neden olduğu istenmeyen durumların önlenmesi ve azaltılmasıdır” şeklinde tanımlamaktadır. Sağlık hizmeti verilen kurumlarda uygulanabilecek hasta güvenliği hedeflerini belirleyerek tıbbi hataların azaltılmasını amaçlayan Sağlık Bakım Kuruluşlarının Akreditasyonu Birleşik Komisyonu (Joint Commisssion on Accreditation of Healthcare Organizations [JCAHO-SBKABK]) tarafından belirlenen hasta güvenliği hedefleri, hasta kimliğinin doğru tespit edilmesi, etkin bir iletişimin geliştirilmesi, güvenli ilaç uygulamasının sağlanması, güvenli cerrahi uygulanmasının sağlanması, sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonların azaltılması ve hasta düşmelerinin önlenmesi olarak ilan edilmiştir. Hasta güvenliği hedeflerinden ilk sırada hasta kimliğinin doğru tespit edilmesi bulunmaktadır. Hastanın yanlış isimlendirilmesi ölümcül sonuçları olabilen önlenebilir hatalar olarak kabul edilmektedir. Kadın-doğum kliniklerinde yatan hastalar için numaratörlü kol bandı uygulaması yapılarak aynı seri numaralı anne-bebek bilekliği kullanılmalıdır. Bebeğin koluna takılan kol bandında anne adı ve soyadı, bebeğin doğum tarihi ve annenin protokol numarasının bulunması gerekmektedir. Bebeğin cinsiyetinin karışmaması için erkek çocuklara mavi, kız çocuklara pembe kol bandı takılmalı, annedeki beyaz bileklik bebeğin cinsiyetine göre belirlenen bileklik ile değiştirilmelidir. Bunlara ek olarak yenidoğanın ayak izinin alınması ve yenidoğanın anneye gösterilmesi önerilmektedir. Doğum salonunda aynı adı-soyadı taşıyan iki annenin varlığı durumunda, kimlik doğrulamada farklı bir kriter daha belirlenmelidir. Hasta güvenliği hedeflerinden iletişimin geliştirilmesi, sağlık hizmeti veren kurumlardaki hizmetin kalitesini ve seyrini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Hasta güvenliğinde iletişimle ilgili sorunlar hekimlerden sözel veya telefon ile alınan istemler ya da laboratuvar sonuçlarının yanlış alınmasına bağlı yaşanılan olumsuzluklara bağlı gerçekleşebilmektedir. Doğum sürecinin ani ve hızlı olması sözel istemin artmasına neden olduğundan doğum salonunda hizmet veren sağlık uygulayıcılarına sözel istem uygulaması hakkında eğitimler verilmelidir. İletişim eksikliğine bağlı tıbbi hata yaşanan alanlardan biri hasta transferidir. Yaşanan sözlü ve yazılı iletişim boşlukları, bakımın devamlılığında aksamalara, uygun olmayan tedaviye ve hasta için potansiyel zarara sebep olabilmektedir. Tıbbi hataların en yaygın nedenlerinden olan ilaç hataları, sağlık bakım çalışanlarının kontrolünde ilaç tedavisi alırken hastanın zarar görmesi ya da uygunsuz ilaç kullanımı nedeniyle meydana gelebilen önlenebilir olay olarak tanımlamaktadır. İlaç uygulama hataları, ilacı yanlış zamanda veya dozda uygulama, ilacı uygulamayı unutma, reçetelenmemiş ilacı uygulama, yanlış ilacı uygulama, yanlış teknik ile uygulama, etkileşime giren ilaçları aynı anda uygulama ve yapılan ilaç uygulamalarını kaydetmeme gibi davranışlardan ortaya çıkmaktadır. Hasta yoğunluğunun fazla, uygulanan tedavinin çok olduğu riskli servislerden biri olan kadın doğum servislerinde, doğum eylemini kolaylaştırmak, anne ve bebek sağlığını korumak amacıyla birçok ilaç uygulanmaktadır. İlaçların yanlış uygulanması sonucunda mortalite ve morbidite oranlarında önemli bir artma görülmektedir. Hasta güvenliği kavramı içerisinde sıkça rastlanan ve hastaları önemli derecede etkileyen hastane enfeksiyonları önemli oranlarda morbidite ve mortaliteye neden olmakta, hastanede kalış süresini uzatmakta, iş gücü ve üretkenlik kaybına ve yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesine ve ülke ekonomisine önemli bir yük getirmektedir. Doğum salonunda enfeksiyonların önlenmesinde el hijyeni, sterilizasyon ve dezenfeksiyon uygulamalarına dikkat edilmelidir. Doğum salonlarında düşmelerin önlenebilmesi için öncelikle doğum salonuna yönelik düşme riski değerlendirmesi yapılmalıdır. Doğum salonunda düşme risk faktörleri arasında zeminin ıslak olması, doğum masasının yüksekliği ve konumu, göbek kordonu kesilirken bebeğin uygun kavrama yoluyla tutulmaması, anne ve bebeğin transfere hazır olmaması bulunmaktadır. Doğum salonlarında hizmetlerinin doğru, güvenli ve tam olarak sunulabilmesi, anne ve bebek için uygun ve güvenilir bakımın verilebilmesi için doğum salonunun fiziksel olarak uygun koşullara sahip olması gerekmektedir. Doğum salonlarının fiziksel uygunluğunun sağlanmasında, kapıların kontrollü ve tek yöne açılır olması, enfeksiyonların önlenebilmesi için doğum sırasında kapıların kapalı tutulması ve gereksiz giriş çıkışların önlenmesi gerekmektedir. Ayrıca doğum eyleminin gerçekleştirildiği alanlarda, duvar, tavan ve zeminler, dezenfeksiyon ve temizlemeye uygun özellikte olmalı, uygun havalandırma koşulları, yeterli aydınlatma, hastaya pozisyon verilebilecek doğum/ameliyat masası bulunmalı ve anestezi uygulanabilecek şekilde düzenlenmelidir. Doğum öncesi izlem odaları içinde doğum yaptırılabilecek tasarımda olmalıdır. Doğum süreci için gerekli ekipmanların teknik kontrolleri yapılmalı ve çalışır durumda olmalıdır. Amaç: Bu derlemede hasta güvenliğini olumsuz etkileyen etmenler hasta güvenliği hedefleri doğrultusunda incelenmiş ve doğum salonlarında hasta güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine dikkat çekmek amaçlanmıştır. Sonuç: Sonuç olarak hasta güvenliğine yönelik yapılmış birçok çalışma olmasına rağmen doğum salonunda hasta güvenliğine yönelik yapılan çalışma sınırlı sayıdadır. Doğum salonlarında anne ve bebek güvenliğini tehdit eden etmenlerin belirlendiği, hasta güvenliği ile ilgili uygulamaların değerlendirildiği çalışmaların faydalı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Hasta güvenliği, Doğum Salonu, Yenidoğan Güvenliği, Anne Güvenliği



 


Keywords: