Giriş Doğum eylemi sırasında gebe kadına sıkıntı veren ve korkutan deneyimlerinden biri olan doğum ağrısı kontrol altına alınamadığı durumlarda oluşan strese bağlı anne, fetüs ve yenidoğan sağlığı olumsuz olarak etkilenebilmektedir. Doğum ağrısına bağlı gelişebilecek komplikasyonları önlemek için doğum ağrısının yönetiminde anne ve fetus için faydalı olan ve doğum sürecini olumsuz etkilemeyecek yöntemler kullanılmalıdır. Bakımın önemli bir parçası olan doğum ağrısının kontrol edilmesinde nonfarmakolojik yöntemler giderek önem kazanmaya başlamıştır. Ağrının bilişsel, duygusal, davranışsal ve sosyokültürel boyutlarına etki ederek ve kadının gevşemesini sağlayarak ağrının en düşük düzeyde algılanmasını sağlayan nonfarmakolojik yöntemler, gevşeme, mental uyarılma, solunum teknikleri ve tensel uyarılma olmak üzere dört grupta incelenmektedir. Tensel uyarılma yöntemlerinden biri olan akupunktur vücudun özel noktalarında cilde yerleştirilen ince metal iğneler aracılığı ile stimülasyon sağlanması ve böylece derinin hemen altından geçen enerji kanalları ve bu kanallar üzerinde bulunan direnç noktalarının ilintili olduğu organlar arasında ilişkinin sağlanması olarak tanımlanmaktadır. Binlerce yıldır bilinen ve uygulanan akupunktur tedavisi uygulamasının pratik olması, maliyetinin çok düşük olması ve hiçbir yan etkisi bulunmaması nedeniyle günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Akupunktur obstetri ve jinekolojide; doğum eylemi, infertilite, sırt ağrısı, pelvik ağrı, dismenore ve hiperemezis gravidarumda kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda akupunktur tedavisinin hasta anksiyetesini, ağrı yoğunluğunu, eylemin süresini, analjezik gereksinimini ve sezaryen doğum oranını azalttığı belirlenmiştir. Amaç: Bu sistematik derlemenin amacı, nonfarmakolojik yöntemlerden akupunkturun doğum eyleminde doğum ağrısı üzerine etkisini incelemektir. Yöntem: Pubmed veri tabanında “akupunktur, doğum ağrısı, nonfarmakolojik yöntem” anahtar kelimeleri kullanılarak yıl sınırlaması yapılmadan tüm makaleler tarandı. Miadında doğum ve doğum ağrısı ile ilgili, akupunkturun doğum ağrısını üzerine etkisini inceleyen, ücretsiz tam metnine ulaşılabilen, randomize kontrollü çalışmalardan oluşan toplam yedi makale incelemeye dahil edildi. Bulgular: İncelemeye dahil edilen çalışmaların tümünde kontrol grubu kullanılmıştır. Çalışmaların üçünde ağrı değerlendirme aracı olarak VAS (Visual Analog Skala), birinde Lineer görsel analog ağrı skalası, ikisinde ağrısız ve iyi rahat deneyimler 0, dayanılamayacak en kötü ağrı ve çok gergin durumlar 10 olarak tanımlanan 11 puanlık bir ölçek kullanılmıştır. İncelemeye dahil edilen çalışmalarda akupunktur uygulaması incelendiğinde, bir çalışmada Han's Akupunktur Sinir Stimülatörü (HANS), bir çalışmada manuel akupunktur ve manuel ve elektriksel stümülasyon, üç çalışmada akupunktur, bir çalışmada manuel akupunktur, elektroekupunktur ve Sham akupunktur, bir çalışmada elektroakupunktur uygulaması kullanılmıştır. İncelenen çalışmaların sonuçlarına göre, bir çalışmada hasta kontrollü epidural analjezik etkinin (PCEA), Han's Akupunktur Sinir Stimülatörü (HANS) ile uygulanan akupunktur analjezik etkiden daha iyi olduğu, bir çalışmada manuel akupunktur ve elektrik stimülasyonlu akupunkturun doğum ağrısı üzerine etkili olmadığı, üç çalışmada akupunktur uygulamasının doğum ağrısı üzerine etkili olmadığı, bir çalışmada doğum ağrısının akupunktur uygulamasından 30 dakika sonra önemli ölçüde azaldığı ve tam dilatasyonda akupunkturun doğum ağrısı üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı, bir çalışmada elektro-akupunktur uygulamasının doğum ağrısını azalttığı belirlenmiştir. Sonuç Doğum ağrısının azaltılmasına yönelik yapılan çalışmalar akupunktur, elektroakupunktur ve Sham akupunktur etkinliği uygulamalarının analjezik etkisinin düşük olduğunu göstermektedir. Akupunktur binlerce yıldır kullanılmasına rağmen doğum ağrısı üzerine akupunktur etkinliğini ortaya koyan kanıt düzeyi yüksek çalışmalar azdır. Akupunktur uygulamalarının ve değerlendirme kriterlerinin etkinliğini belirleyecek kanıt düzeyi yüksek randomize kontrolllü çalışmalara gereksinim duyulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Akupunktur; doğum ağrısı; nonfarmakolojik yöntemler.

Anahtar Kelimeler: Akupunktur, doğum ağrısı, nonfarmakolojik yöntemler

Keywords: