Özbakım becerileri; çocuğun gelişim özelliklerine uygun olarak kişisel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi (yeme, tuvalet, kişisel hijyen, giyinme vb.) olmakla beraber yaşamın ilk altı yılı içerisinde birbirini izleyen bir düzen içerisinde bu beceriler kazanılarak orta çocukluk ve ergenlik dönemlerinde de çocuklar bu becerilerde bağımsızlaşmaktadırlar. Bu araştırmada çocukların özbakım becerilerini ele alan lisansüstü çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veriler, YÖK Ulusal Tez merkezinden elde edilmiş olup aramalar başlık, özet, yazar, konu, dizinin tamamını kapsayarak “çocuk ve özbakım”, “çocuk ve öz bakım”, “ergen ve özbakım” ile “ergen ve öz bakım” kelime grupları kullanılarak tamamlanmıştır. Elde edilen arama sonuçları incelendikten sonra tekrarlayan çalışmalar ve YÖK Ulusal Tez Merkezi üzerinden erişime açık olmayan çalışmalar veri setinden çıkarılmıştır. Ayrıca çalışma grubunda çocukların yer almadığı çalışmalar analizlere dahil edilmemiştir. Analize dahil edilen tezler tür, gerçekleştirildiği üniversite, anabilim dalı, kullanılan yöntemler, ele alınan konular, dahil edilen çocukların içerisinde bulunduğu gelişim dönemi gibi çeşitli değişkenler kullanılmıştır. Çalışmanın analizinde Maxqda nitel veri analiz programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular incelediğinde çalışmaların genellikle eğitim, sağlık ve psikoloji alanlarında gerçekleştiği belirlenmiştir. Bu bulguya paralel olarak yüksek lisans ve doktora düzeyinde gerçekleştirilen tezlerin yanı sıra tıpta uzmanlık tezlerinde de çocukların özbakım becerilerinin ele alındığı saptanmıştır. Çocukların içerisinde yer aldığı gelişimsel dönemler açısından ağırlıklı olarak okul öncesi dönem ve ergenlik dönemini ele aldığı görülmektedir. Çalışma grubunda yer alan çocukların özellikleri incelendiğinde tipik gelişim gösteren çocuklar, özel gereksinimi olan (serebral palsi, down sendromu vd.) çocuklarla birlikte hastane yaşantısı olan çocuklara yer verildiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çocuk, Ergen, Gelişim, Özbakım
|
