Giriş- Amaç: Tip 1 diyabet, kan şekeri seviyesini düzenleyen hormon olan insülinin yeterli miktarda üretilmediği, her yaşta ortaya çıkabilirken, en sık çocukluk çağında görülen bir hastalıktır. D vitamini yağda çözünen, steroid yapıda bir hormon olarak da kabul edilen, kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen, kemik büyümesini ve paratiroid hormon ile birlikte mineral homeostazını etkileyen bir vitamindir. D vitamini eksikliğinin çocuklarda raşitizm ve osteomalazi gibi iskelet hastalıklarına neden olduğu, obezite, kardiyovasküler ve otoimmün hastalıklar ile çeşitli kanser türleri için de risk faktörü olduğu bildirilmektedir. D vitamini ayrıca insülin salınımı ve faaliyeti üzerindeki etkisi nedeniyle glikoz metabolizmasını düzenlemektedir. Yapılan araştırmalar düşük D vitamini seviyelerinin Tip 1 diyabet riskini artırabileceğini göstermektedir. Tip 1 diyabetli çocuk ve ergenlerde yüksek oranda görülen D vitamin yetersizliği tedavi edilmezse büyüme ve gelişme geriliğine, immünitenin bozulmasına neden olmaktadır. D vitamini ihtiyacının büyük çoğunluğu epidermiste bulunan dehidrokolesterolün güneş ışığıyla fotokimyasal tepkimeye girmesi sonucu karşılanmaktadır. Bu nedenle D vitamini eksikliğinin en yaygın nedeni güneşe maruziyetin yetersiz olmasıdır. 2008 yılından beri dünyada tüm yaş gruplarında D vitamini eksikliğini önlemek amacıyla destek çalışmaları yürütülmektedir. Takviye yapılması ile Tip 1 diyabetin önlendiğine dair çok sayıda çalışma mevcuttur. Bu çalışmanın amacı, çocuk beslenme polikliniğine başvuran Tip 1 diyabet tanılı çocukların D vitamini düzeylerini incelemektir.
Yöntem: Çalışmada Mayıs – Kasım 2017 tarihleri arasında İstanbul’da bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Beslenme Polikliniğine başvuran takipli Tip 1 diyabet hastalarının 25-OH Vitamin D düzeyleri retrospektif olarak incelenmiştir. Hastaların demografik verileri, beden kütle indeksi (BKI) ve D vitamini düzeyleri taranmıştır. Elde edilen veriler SPSS (Statistics Package For Socials Sciences) 16.0 paket programında değerlendirilmiş olup, verilerin çözümünde yüzde, ortalama, standart sapma ve bağımsız gruplar t-testi ve one-way ANOVA kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p < 0.05 olarak kabul edilmiştir.
Araştırmanın Kısıtlılıkları: Bir yıllık retrospektif bir çalışma olduğu için sınırlı sayıda vaka bilgileri analiz edilmiştir.
Bulgular: Çalışma kapsamında 36 Tip 1 diyabetli hasta kaydı incelenmiştir. Bu hastaların yaş ortalamaları 11.89 ± 3.67 yıl, 16’sı ( % 44.4 ) erkek, 20’sı (%55.6) kızdır. Hastaların BKI persentilleri incelendiğinde 7’si (%19.45) zayıf, 20’si ( %55.56 ) normal, 4’ü (%11.11) kilolu, 5’i ( %13.88 ) şişmandır. Yaşa göre BKI persentilleri incelendiğinde gruplar arasında anlamlı fark olduğu bulunmuştur (p < 0.05). Yaşa göre D vitamini seviyelerinde ise fark bulunmamıştır (p > 0.05). Hastaların 18’inde (%50) normal 25-OH Vit D düzeyi saptanırken, bu hastaların yaş ortalaması 11.95 ± 3.42 yıldır. 25-OH Vitamin D seviyeleri düşük olan hastaların 13’ünde (%36.1) yetersizlik (12-20 ng/ ml), 5’inde (%13.8) eksiklik ( < 12 ng / ml ) saptanmıştır. 25-OH vitamin D düzeyinde eksiklik saptanan hastaların %100’ü kız, yetersizlik saptanan hastaların 8’i ( %61,5 ) kız, 5’i (%38,5) erkektir. Cinsiyete göre 25-OH Vitamin D düzeyleri incelendiğinde, kız hastaların ortalaması 17.38 ± 1.49, erkek hastalarınki ise 24.71 ± 2.09 bulunmuştur (p<0.05).
Tartışma-Sonuç: Çalışma verilerimize göre Tip 1 diyabetli çocukların yarısında düşük 25-OH Vitamin D seviyeleri saptanmıştır. Kızların hem yetersizlik hem de eksiklik yönünden erkeklere göre daha yüksek bir yüzdeye sahip olduğu ve ortalama D vitamini düzeylerinin anlamlı olarak düşük olduğu belirlenmiştir. Çeşitli çalışmalarda Tip 1 diyabetli çocuk ve ergenlerde, D vitamini eksikliğinin %43 ile %91 arasında değiştiği bildirilmektedir. Daha önce yapılan bir çalışmada da Tip 1 diyabetli kızlarda erkeklere göre 25-OH vitamin D eksikliğinin ve yetersizliğinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Çalışma sonuçlarımız daha önceki çalışmalarla uyumludur. D vitamini eksikliğinin metabolizmadaki etkileri göz önüne alındığında, Tip 1 diyabetli çocukların D vitamini düzeylerinin takip edilmesi, yetersizlik ve eksiklik için risk faktörlerinin saptanması, önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması ve gerektiğinde tedavi edilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Tip 1 Diyabet, D vitamini, Diyet, Çocuk
|