|
Giriş: Çocukluk yaş grubu obezitesi, genetik ve çevresel faktörlerin kompleks etkileşimi sonucunda ortaya çıkan fenotipi belirgin, çok kompleks ve yapılan bir çok çalışmaya rağmen henüz anlaşılamamış bir klinik sendromdur. Obezite Amerika Birleşik Devletleri’nde çocukluk yaş grubu ve adölesanlarda en sık görülen nutrisyonel hastalıktır. Çocukluk çağı obezitesinin insidansının gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, gelişmekte olan ülkelerde de giderek arttığı bildirilmektedir. İleriye yönelik yapılan çalışmalarda; fazla vücut ağırlıklı çocukların yaklaşık %40’ında adölesan dönemde de ağırlık artışının devam edeceği ve obez adölesanların %75-80’inin erişkin dönemde obez kalacağı gösterilmiştir. Üstelik fazla vücut ağırlıklı çocukların 1/3’ünden daha fazlası erişkin dönemde de obezite sorunu ile karşılaşmaktadır. Çocukluk döneminde başlayan obezitenin sağlık üzerine zararlı etkileri, erişkin döneminde başlayan obeziteden daha büyük olmaktadır. Amaç: Bu araştırma, Bitlis il merkezindeki ilkokullara giden 5-11 yaş arası öğrencilerin yaşa göre vücut ağırlığı, yaşa göre boy uzunluğu ve yaşa göre beden kütle indeksi (BKİ) değerleri açısından obezite prevalansını tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Kasım 2015-Şubat 2016 tarihleri arasında yürütülen araştırma Bitlis il merkezindeki 19 ilkokuldaki 3367 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın Problemi: Çocukluk yaşlarında başlayan ve ileri yaslarda da devam eden obezite; morbidite ve mortaliteyi önemli ölçüde etkilemesinin yanı sıra, son derece ciddi sosyal ve ekonomik boyutları da olan bir sorundur. Sınırlıklar: Araştırma Bitlis il merkezinde bulunan 19 ilkokuldaki 3367 öğrenci ile ve öğrencilerin vücut ağırlığı ve boy uzunluğu ölçümleri ile sınırlandırılmıştır. Yöntem: Bitlis İl Milli Eğitim Müdürlüğü verilerine göre; Bitlis il merkezinde 2015-2016 eğitim ve öğretim yılında 24 İlkokul bulunmakta ve bu okullarda 5-11 yaş arası 4191 öğrenci eğitim ve öğretim görmekteydi. Obezite prevalansının tam olarak ortaya çıkarılması için bütün öğrencilerin araştırmaya dahil edilerek ölçümlerinin yapılması planlanmıştı. Ancak, araştırma gönüllülük esasına göre yürütüldüğü için örneklem sayısı 3367 olarak ortaya çıkmıştır. Araştırmaya dahil edilen öğrencilerin, yaşları okul yönetiminden alınan doğum tarihlerine göre belirlenmiş, cinsiyet ve sınıf bilgileri kaydedildikten sonra öğrencilerin obezite prevalansının belirlenebilmesi için bazı antropometrik ölçümler (vücut ağırlığı ve boy uzunluğu) yapılmıştır. Ölçümler için baskül ve boy ölçer kullanılmıştır. Öğrencilerin BKİ değerleri ve Neyzi vd. (2008) tarafından belirtilen persentil değerlerine göre geliştirilen hesaplama motoru kullanılarak yaşa göre boy uzunluğu, yaşa göre vücut ağırlığı ve yaşa göre BKİ değerine ait persentil değerleri belirlenmiştir. Bu araştırma için Bitlis Eren Üniversitesi Etik Kurulundan Sayı: 75898436/020/ Tarih: 09.10.2015 Etik Kurul İzni ve Bitlis İl Milli Eğitim Müdürlüğünden Kurum İzni alınmıştır. Bulgular: 5 yaşındaki öğrencilerin vücut ağırlığı ortalaması 21,01±2,77 kg, boy uzunluğu ortalaması 113±4,56 cm, BKİ değeri ortalaması 16,14±1,49 kg/m2 olarak tespit edilmiştir. 11 yaşındaki öğrencilerin vücut ağırlığı ortalaması 32,56±4,52 kg, boy uzunluğu ortalaması 141±3,05 cm, BKİ değeri ortalaması 16,30±2,18 kg/m2 olarak belirlenmiştir. 1. Sınıftaki öğrencilerin vücut ağırlığı ortalaması 21,96±3,30 kg, boy uzunluğu ortalaması 116±5,16 cm, BKİ değeri ortalaması 16,25±1,65 kg/m2 olarak saptanmıştır. 4. sınıftaki öğrencilerin vücut ağırlığı ortalaması 30,99±6,05 kg, boy uzunluğu ortalaması 133±6,18 cm, BKİ değeri ortalaması 17,32±2,55 kg/m2 olarak bulunmuştur. Yaşa göre vücut ağırlığı persentil değerlerine göre; öğrencilerin%20,4'ünün şişman (obez),%14,9’unun çok zayıf olduğu; yaşa göre boy uzunluğu persentil değerlerine göre; öğrencilerin %19,6’sının çok uzun, %23,7’sinin bodur olduğu ve yaşa göre BKİ değeri persentil değerlerine göre; öğrencilerin %22,6’sının şişman (obez), %11,4’ünün çok zayıf olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Yaşa göre vücut ağırlığı persentil değerlerine göre 3. Sınıflarda şişman (obez) öğrenci oranının (%24,4) en fazla olduğu belirlenmiştir. Yaşa göre BKİ değeri persentil değerlerine göre 5 yaşındaki öğrencilerde şişman (obez) öğrenci oranının (%25,6) en fazla olduğu saptanmıştır. Bütün persentil değerlerine göre erkek öğrencilerdeki obezite prevalansının kız öğrencilerden daha fazla olduğu bulunmuştur. Malnütrisyon olasılığı ve obezite saptama yöntemlerinden birisi olan vücut ağırlığı ve boy uzunluğu değerlerinin; okul çağı çocuklarında eğitim-öğretim yılının ilk ayında rutin olarak belirlenmesi oldukça faydalı olacaktır. Böylece obezite veya gelişim bozukluğu sebebiyle tedaviye ihtiyacı olan çocuklarda ileriki yaşlarda gelişecek hastalıkların oldukça önlenmesi sağlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Çocukluk çağı obezitesi, Prevalans, Vücut ağırlığı, Boy uzunluğu, BKİ değeri, Persentil değeri.
|