Giriş: Örgütsel stres beklentiye karşı kaynak ve çalışanın ihtiyaçlarının birbirini karşılamadığı zaman ortaya çıkan fiziksel ve duygusal tepkidir (Tutar,2000). Diğer bir tanım ise Örgütsel stres kişinin bir grup içersinde kişi ve iş ilişkilerinden doğan ve kişinin görev ve sorumluluklarını yapmasına engel olan durumdur (Akgündüz, 2006).
Goalball, görme engelliler arasında en yaygın yapılan spor dalı arasında yer alır. Goalball İkinci Dünya savaşından sonra görme yetilerini kaybeden Alman askerlerinin rehabilitasyonu amacı ile geliştirilmiş bir oyundur. Goalball, görme engellilerin; güven, denge, kas kontrolü, hareketlerde özgürlük, koordinasyon kazanmalarına ve serbest zaman geçirmelerine büyük ölçüde yardımcı olmaktadır.
Engelliler için başarmanın anlamı daha kıymetli ve özeldir. Çalışan engelli kendisini toplumda örgütsel stresten uzak rahat bir birey olarak görmekte, hatta çalışma, sonradan engellilik vasfı kazananların iyileştirme ve tedavi süreçlerinde etkili bir yöntem olarak da kullanılmaktadır. Goallball oyuncuları yaptıkları spor vasıtası ile bu iyileşme ve topluma kazanma durumlarına katkı sağlayacağı ilişkilendirilebilir. Engelli sporcuların( Goallball oyuncuları) fiziksel engellerinden kaynaklı olarak stres faktörleri daha fazla olması dolaysıyla daha fazla örgütsel stres yaşayabilecekleri düşünülebilir.
Amaç: Çalışmamız bedensel engelli (Goallball oyuncuları) sporcuların örgütsel stres kaynaklarının en fazla hangisi olduğu ve örgütsel stres düzeylerinin ne boyutta olduğunu araştırmayı amaçlamaktadır.
Önem: Araştırma yöneticilere ve sporculara ışık tutacağından ayrı bir açıdan da önemlidir. Bu araştırmada görme engelli sporcularda örgütsel stres yaratan durumların ortaya konması amaçlanmıştır.
Araştırma sınırlılıkları: Çalışmaya katılanlar 1.lig goallball oyuncuları ile sınırlı tutulmuştur.
Yöntem: Bu araştırmanın çalışma evrenini 1.ligde oynayan 97 goallball oyuncusu oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Çalışmamızda Üzüm H. Ve ark.(2010) tarafından geliştirilen, Likert Tipi Elit Sporcu Örgütsel Stres Ölçeği (ESÖSÖ) değişiklik yapılmadan araştırmada kullanılmıştır. Örgütsel stres ölçeği Toplam Cronbach Alpha iç tutarlılık değeri α=0.653 olarak belirlenmiştir. Bu sonuç, daha önce oluşturulmuş olan ölçeğin çalışmamızda fiziksel engelli (Goallball oyuncuları) sporcuların örgütsel stress düzeylerini ölçmede yeterli olduğunu göstermektedir. Çalışmamızda verilerin analizinde frekans, t-testi, ve anova ölçümleri yapılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya toplam 97 goallball oyuncusu katılmıştır. Cinsiyet değişkenine göre, sporcuların %67’sini (n=65) erkek, %33’ünü (n=32) ise kadın sporcular oluşturmaktadır. Medeni durum değişkenine göre %75,3 (n=73) sporcunun bekar, %24,7 (n=24) sporcunun evli, olduğu görülmektedir. Sporcuların %10,3’u (n=10) ilköğretim, %63,9’i (n=62) lise, %6,2’si (n=6,2) önlisans, %18,6’si (n=18) lisans, %2’si (n=1) lisansüstü eğitim alan sporculardır. Çalışmamızda, bulguların değerlendirilmesinden elde edilen sonuca göre; katılımcıların örgütsel streslerinin (X=3,09) orta düzeyde olduğu görülmektedir. Örgütsel stres alt boyutları incelendiğinde antrenör davranışı alt boyutu (X=3.08), yönetim ve finans alt boyutu (X=3.04), sağlık ve beslenme alt boyutu (X=3.11), seyirci davranışı (X=3,06) ve karara katılı alt boyutu (X=3.23) olarak belirlenmiştir
Sonuç: Çalışma sonunda, 1. Lig goallball oyuncularına ait bazı değişkenlerin (eğitim, medeni hal, engel durumu, engel vb.) örgütsel stres düzeylerini anlamlı düzeyde etkilemediği, fakat cinsiyet değişkenini örgütsel stres etkilediği bulunmuştur. Çalışmamızda ulaşılan bir diğer sonuç katılımcıların örgütsel stresleri orta düzeyde olduğudur. Katılımcıların maruz kaldıkları en yüksek örgütsel stress kaynağı karara katılımdır. Sonra sırası ile sağlık ve beslenme, antrenör davranışı, seyirci davranışı, yönetim ve finans alt boyutudur. Sporcular örgütlerin iş görenleridir. Sporculardan yüksek düzeyde performans elde edebilmek için onların motivasyonunu üst düzeyde tutmak gereklidir. Özellikle engelli (goallball) sporcuların motivasyonunu etkileyen örgütsel stres kaynaklarının neler olduğunu belirleyip gerekli tedbirleri alarak başarı ve mutlulukları arttırılabilir. Bu da sporcuların performanslarını arttıracaktır.
Anahtar Kelimeler: Örgütsel Stres, Engelli Sporcular, Goallball
|
